Nivîsên Dawî

polis asrin hukuk burosu baskin Li Kurdistanê şerekî dijwar û di çarçoveya faşîzma reş de tê meşandin.

Di vî şerê dijwar de, du rê derketin holê: Riya rastî û riya hêsa... (Gotina hêsa hinekî nermkirina mijarê ye.) Riyeke sêyemîn nîne. Riya sêyemîn, şivîleyeke riya duyemîn e. Di şerê li Kurdistanê de, riya duyemîn alîgîriya hêzên dagirker û desthailatdariya AKPê ye. AKPê jî, faşîzm daxistiya kolanan.

Riya rast, dikare heta bi “Çarmixa Îsa” biçe. Riya hêsa jî, diyar e, ligel AKPê cih girtin e û jiyana di “xêra Xweda” de ye. Aliyek dîrok e, aliyê din tenê di kêla gorê de navek e. Li Kurdistanê, rê ji hev cûda bûne, êdî faşîzma reş û gelê Kurd şer dikin.

Faşîzm, bi çi rengî dibe bila bibe dema dakete kolanan reş dibe. Li Kurdistanê û metropolên Tirkiyê faşîzma li dijî gelê Kurd daketiya kolanan. Li xaka Kurdistanê jî, ev faşîzm bi çekên kimyewî û agirê ji erdê difûre, ji ezmanan dibarê berdewam dike.

Em heyama teknolojiya pêşketî dijîn û derfetên ragihandin û bihîstinê bi hêza brûskî çêdibe.
Di şeran de, gelek caran hewayên bi mijûmoran derdikevin holê. Li Kurdistanê ev hewa mijûmoranî hilatiye û her tişt eşkere bûye. Hinek caran tevlîhevî çêdibin, lê heta îro hatiye xuya kirin ku, kes û derdorên riya duyemîn ya “hêsa” bijartinê, bi zanebûn û li gorî îdeolojiya fermî vê mijûmoranê derdixin holê. Bi alîkariya medya û teknolojiya pêşketî, derewan difûrînin, ji nişka ve hewayê dikine nava tevlîheviyekê.

Îro pêşeng û Xewadayê “faşîzma reş” desthilatdariya AKPê ye. AKPe îro ne tenê desthilatdar e, di nava dewletê de bûye dewlet. Dewleta AKPê, pirr hêlî kar dike û bi her cûra amûrên dagirkeriyê êrîşî Kurdan dike, dixwaze Kurdistanê ji nû de dagir bike.

Ev helwesta AKPê, di tevahiya zivistanî de, hemberî ku berf û serma dijwar hebû, rêbûwar girtîbûn, ji hewa û erdê bi amûrên cûda “faşîzma reş” neda rawestandin. Tu kes nikare kiryarên AKPê, bi tu rengî meşrû nîşan bide. Dema ku rewş bû ev gelê kurd jî, Haraketa Azadiya Kurd jî mecbur e xwe biparêze û çalekiyên gerila jî, weke darbeya li aştiyê binirxîne. Berî komkujiya Roboskî, çend komên gerila bi amûrên cûda ku hîna guman li ser wan heye hatin kuştin. Ji komkujiya Roboskî û vir ve jî, siyaseta du alî ya germ û sar, di rengê qirkirina li dijî gleê Kurd de tê meşandin. Her û her siyaseta tunekirinê di pratîkê de ye. Siyaseta “tunekirin” û kiryarên “qirkirinê”; ev du gotinên sucê mirovahiyê ne û divê bi arzanî neyên nirxandin û şîrove kirin.

Lê ew kes û derdorên ku riya duyemîn bijartine, ligel êrîşên AKPê, karên xwe yên di çarçoveya şerê psîkolojîk de dimonînin. Bêguman ev rewşeke exlaqê cotstandardî ye û tevahiya demokrat û entelektuelên ligel AKPê vê cotstandardiyê dijîn.

Binêrin: Di dema desthilatdariya AKPê de, 45 girtîgehên nû hatine çêkirin, çêkirina 14 girtîgehan û 13 avaniyên bi girtîgehan ve zêde bikin jî berdewam dikin. Li gorî statîstîkên dewletê; di sala 2002an de, 59 hezar û 429 girtî hebûn, di sala 2011an, dawiya meha Nîsanê de hejmara girtiyan 124 hezar û 74 in. Ji du qatan zêdetir e…

Ji aliyekî ve şerê kujerî û faşîzma li kolanan, ji aliyê din ve hewqas girtîgeh û hejmara zêde ya girtiyan. Ev gotina exlaqê cotstandardî, li vir weke reflekseke nexweşiya pîskolojîk derdikevê pêşberî me. Yanî dewlet jî desthilatdariya AKPê jî nexweşên psîkolojîk in. Entellektuel û rewşenbîrên ligel AKPê, wek doktorên psîkolojîk haraket dikin û dixwazin dewlet û desthilatdariya nexweş tedawî bikin. Riya vê jî, bi destê stratejisyenên nexweş ve hatiye destnîşan kirin.

Nexweşiya stratejisyenan cûda ye û aliyekî wê rant e, aliyê din dewşîrmetî ye. Ji ber ku rant, li gorî bagaja siyasî û îdeolojîk tê bidestxistin. Aliyekî wê jî pere ne, aliyê din jî kursî ye; her du alî jî di “îdeolojiya kina nijadî” de digihine hev. Lê di nava 30 salî de, derkete holê ku çemê jiyanê ne li gorî bagaja siyasî û îdeolojiya stratejisyenan diherike. Çemê jiyanê, li gorî afirgerî û hilberîna xwe diherike û her kesî di nava xwe de, li gorî giranî û hebûna wan diragire. Yanî exlaqê realiteya jiyanê, ne li gorî nirxandinên siyasî û bagaja mirovan, li gorî tevgera gelan û daxwazê gelan derdikevê holê.

Baş tê zanîn ku, li welatekî teşhîseke “faşîzma reş” werê danîn, êdî bagaja siyasî ya stratejisyanan çi dibe bila bibe, “mulga dibe” û ne riyên tunekirin, qirkirinan, riyên aştî, çareserî û demokrasiyê derdikevin pêş.

Bêguman wê derbarê şerê ku di rengê faşîzma reş de li Kurdistanê tê meşandin, wê axaftin çêbibin, nîqaş çêbibin, riyên çareseriyê werin pêşniyaz kirin. Ji her kesî bêhtir jî wê entelektuel û rewşenbîr gotina xwe bêjin û nîqaşan bikin. Lê, di demeke wiha de, rewşenbîr û entelektuelên ku ber bayê şerê psîkolojîk ketine, di pêvajoya çêkirina Destura Bingehîn ya nû de, mixbain bayekî demokratîk nabizivînin û kampanya, “Destura Bingehîn ya Demokratîk ku mafê her gelî, her baweriyê bike bin misogeriyê” nadin destpêkirin. Aktorên aştîxaziyê, pêwiste ne yek alî haraket bikin, pirhêlî û li gorî herka jiyanê, bi misyona ji nû de “çêkirina dîrokê” haraket bikin. Binêrin, dîroka Tirkiyê bi desthilatdariya AKPê re, tenê cil û bergên îdeolojiya Îttîhad û Terakî guhertin, heman dijwarî û hilşkîtiya yek-yekan berdewam dike.

Binêrin: Îdeolojiya faşîzma spî, tecrîda salekê li Imralî ne kire pratîkê. Hemberî ku êrîşên fizîkî, jehrdayin jî kirin pratîkê, tecrîda di rengê “mirina reş” de ne kire pratîkê, zilma engizisyon û di qabo û xeşîman da ceza kirina Hîtler nekirin pratîkê. Lê AKPê kir. Entelektuel û rewşenbîrên ku newêrin navê Ocalan, di çarçoveya “heqqê Sezar” de bikar bînin, dengê xwe dernayêxin. Binêrin; bi Îmralî re, li her gund, tax, bajar, kolan û çiyan tecrîda kujerî berdewam dike.

Ew entelektuel û rewşenbîrên ku newerin, rawestandina operasyonên eskerî û vekişandina esker û tîmên taybet ji Kurdistanê bînin ziman, gelo wê çawa diyalektîka jiyanê biparêzin? Eger rast dibêjin û aştîxwaizn, bila pêşniyaza me li jor anî ziman “çareseriya Destura Bingehîn ya Demokratîk” bikin pratîkê.

Gelo bîr nabin ku banga “çekberdanê”, her çiqasî bayekî hînik bibizivîne, dengekî şêrîn û xweş di guhên mirov de biçingênîne jî, ji bilî spekûlasyonan bikêrî tiştekî naye? Ew gotina “kerhen û hamasî” ya jiyana hevreyî, ku dibêjin hezar sal in berdewam dike; 150 sal in ku têk çûye û îdeolojiya Îttîhad û Terakî ev exlaqê insanî kuştiye. Vê îdeolojiya ku di dema desthilatdariya AKPê de reng, cil û bergên xwe guhertine, bi kiryarên “faşîzma reş” li dijî gelê Kurd dimeşîne. Desthilatdariya AKPê, ne tenê li cografya me, li tevahiya Rojhilata Navîn di nava bez, lez, qîr û teşqeleyên tevlîheviyê de ye. Lewma pêvajoyeke metirsînî û hassas dest pê kiriye.

Helbet, pêdviya me teva bi biratî û aştiyê heye, lê ez vekirî dibêjim, dibin desthilatdariya AKPê de ev biratî û aştî çênabe. AKPê, alifê rantxwazan tejî êm kiriye, ciherê stratejisyenên îdeolojiya dewşirmetî û nijadperestiya Tirkîtiyê dagirtiye, medya hevsar kiriye, burokrasî dagir kiriye, arêna siyasî bi gladyatorên birakuj dagirtiye, gelo di rewşeke wiha de, em aştiyeke çawa biqîrin?

Helbet, aştî li hemberî şer xezîneya herî mezin ya mirovahiyê ye, pîroz e, lê dive ku ev xezîneya mezin, ne li ser koletî û dîlgirtina gelekî, ne li ser zihniyeta inkar û tunekirinê werê sazkar kirin. Dive ku di ev xezîneya herî mezin ya mirovahiyê, bi jiyana bi rûmet, hevreyiya wekhevî û demokratîk, îradeya siyasî û birêziya li hemberî nasnameya hev û xweseriya demokratîk were dewlemend kirin ku em dikaribin, ahaaa vê carê, diyalektîka şer û aştiyê rast danîne meydanê.

Medeni Ferho

Ayrıntılar: Yayınlandı: 22 Temmuz 2012

14temmuz Faşîzma reş, di 14ê Temmuzê de careke din, li kolanên Amedê agirê zilmê barand.

Faşîzm hêrs e, kîn e, buxz e, bêbextî ye, kuştin, dagirkerî, wêranî, talanî, derew û telaqreşî ye. Li Amedê jî, polîsên AKPê bi van hest û hişmendiyê, mizgeft jî di nav de êrîşî her kesî û her tiştî kirin. Mudurê polîsan jî, ji sibehî heta êvarî fermanên provakatorî, kuştin, birîndar kirin û qirkirinê dan.

30 sal in, dewleta Tirk li tevahiya Kurdistanê agirê zilmê dibarîne. 30 sal nifşek e. Nifşê pêşî gelê kurd ji gora betonî derxist, dibin pêşengiya lehengên destpêkê de, têba hate kuştin û gelê Kurd xwe ji xweliya xwe afirand. Îro, li dijî “faşîzma reş” nifşê duyemîn şer dike. Piştî 30 salî, gelê Kurd jî, li dijî faşîzma reş li ser lingan e, li meydan û kolanan têkoşînê dike.

Derxistina gelê kurd ji gora betonî, îradeyek siyasî afirand, 40 parlamenter, 100 şaredar bi hezaran siyasetmedar, bi sedan nivîskar û rojnamevan derxistin holê. Sazî û dezgehên civakî, pişeyî, meclîsên gel û sîstemek derxiste holê. Sîstema Xweseriya Demokratîk... Berî çendekî, li payîtexta YE Brukselê, bi siyasetmedarekî Belçîkî re, em li ser sîstemên herêmî axivîn. Piştî min cûdatiya Xweseriya Demokratîk û ya Belçîka bi xetên qalind û sernavan anî ziman, siyasetmedarê Belçîkî got; “me dest avêtiye vê mijarê, niha em dixwazin rêvebiriyên herêmî bi hêz bikin, bandor û otorîteya navendî kêm bikin.” Lê di mijara kontrola gel, huquq û bazarê de, em ne weke hev difikirîn. Ew ligel kontrola saziyên civakî, kulturî bû, ez ligel kontola gel bûm. Dawî got: “Wisa xuya dike ku Kurdan li dijî huquqê dewletê merhaleyek giring bidestxistiye, hêdî hêdî huquqê xwe diafirîne.”

Bêguman gotinên siyasetmedarê Belçîkî rastiyek dianî ziman. Huquqê dewleta tirk li ser bingeha inkar û tunekirinê hatiye avakirin, kanun jî ji bo pratîzê kirina vê inkar û tunekirinê hatine amade kirin. Edalet jî dibin wesayetê de tê bela kirin. Lewma huquq û kanunên Tirkiyê li derî demê têne binavkirin. Gelê kurd jî bi têkoşîna xwe “kanunên jiyana bi rûmet” derxistin holê, yan jî derdixe holê. Yek, xwedî derketina li nirx û pîroziyan e… Du, xwedî derketina li Serokatiya Haraketa xwe ye… Sê, xwedî derketina li gerilayên xwe ye… Çar, xwedî derketina li îrade û nasnameya xwe ye. Vê jî, mina li dadgehên taybet û mekanîzma giyotînê xuya dike, dibin her cure hoy û mercên giran de dike. Li gelek cihan, ev huquq ketiye pratîkê. Mînaka wê Şaredariya Surê ye, herêmên Botanê ne. Herçiqasî, dibin navê dozger û dadgehên taybet de, dewleta Tirk afirgeriya hemdemî dike bin perçiqandin û parçekirinê jî, gelê kurd di vê pêkanîn û kiryarên xwe de bi biryar e. Şerê di navbera faşîzma reş û gelê Kurd de ev rastî ye.

Bê çawa 21ê Adara 1982an, Mazlum Dogan bi sê darikên kufrîtê agirê Kawayê hemdem pêxist; bê çawa di 18ê Gulanê de, Ferhat Kurtay, Eşref Anyık, Mahmut Zengin û Necmi Oner bedena xwe kirin ronahiya riya têkoşîna azadiyê; bê çawa 14ê Temmuza 1982an, bi çalekiya destanî Hayri Durmuş, Kemal Pir, Ali Çiçek û Akif Yılmaz, rê li ber pengava 15ê Tebaxa 1984an vekirin, 14ê Temmuzê 2012an jî, piştî “faşîzma reş” li kolanên Amedê, wê şerê li Kurdistanê bike qonaxeke din. Rol û misyon, taktîk wê werin guhertin. Pirranî jî stratejî û taktîkên Haraketa Azadiya Kurd wê werin guhertin.

Çima, ji ber ku faşîzma reş li kolanên Amedê demokrasî, huquq, maf û îradeya gel nas nekir, hêviyên aştiyê kuştin. Vê kiryara faşîzan jî, meşrûiyeta dewlet û detshilatdariya AKPê têk bir.

Ez baweriya xwe car din dûbare bikim; ev desthilatdarî, ev muxalefet, ev zihniyeta dewletê, ev huquq, ev kanun pirsgirêka kurd çareser nakin. Nikarin çareser bikin. Ji ber ku îdeolojiya fermî ya dewletê, faşîzmê diafirîne, doh rengê wê spî bû, îro kesk bûye, her du reng jî dema dadikevine kolanan “reş” dibin. Faşîzm, reş be spî be, li hundir be, li kolanan be, ne huquq, ne edalet, ne heq, ne maf, ne jî ademiyetê nas dike. Bikenê jî, “kenekî kûbariya alametî ferîqe ye.” Dêhnê xwe bidin Erdogan, di her tewr û rewşê de, dema dikene “kûbariya alametî ferîqe” nîşan dide. Fidel Castro, “dibêje; eger kujerek, dagirkerek, li komarekê bibe serokwezîr, cihê mirovên bi namus û durust yan gorîstan e, yan jî girtîgeh e.”

Bi vê mebestê dibêjim, piştî êrîşên faşîzan li Amedê, şerê gelê kurd wê bikevê qonaxek nû. Stratejî, têkoşîna şoreşger e, lê taktîk wê werin guhertin, fereh û giştî bibe. Ji ber ku şer ne tenê taktîk e: Dema ku taktîk bi stratejî, ideolojî, siyasî hate xurt kirin û li ser bingeha felsefîk hate rûnandin, wê xwe li gorî demê biguhere serketinê bidestbixe. Her guhertin pêdiviya pesrpektîfên nû jî derdixe hole. Bêguman, helwesta dijmin jî, bandore li taktîk û perspektîfên mirov dike.

Lê di vê qonaxê de pêdiviya gel bi çeper û kozikên nû, bi dagirtina cihê valahiyan û kontrolek berfireh heye. Bê çawa dîrok valahiyan qebûl nake, şerên neteweyî jî, belabûn û valahiya çeper û kozikan qebul nake. Piştî faşîzma reş li kolanên Amedê, Haraketa Azadiya Kurd jî, wê divê hêlê de taktîkên xwe biguhere û li ser riyeke cûda kilîd bibe. Di şerên neteweyî de, çavkaniya haraketên azadiyê, her dem bûne gel, lehengê wê jî bûne ciwan. Haraketa Azadiya Kurd jî, ji destpêkê û heta îro, çavkaniya xwe gel dîtiye û ciwanan lehengîtî û pêşengîtiya wê kirine. Êdî wê ne tenê çiya, bajar û navçe jî, gund û kolan jî wê bibin parastina lehengên Haraketa Azadiya kurd. Hingî wê kolanên bajarên weke Amedê, ji bo hêzên faşîst bibin labîrentên tirsê, wê her sih û temtelek reş, her xişpên û pêjna dengekî wê bibê têba dagirkerên Kurdistanê.

Mitinga 14ê Temmuzê, berxwedana gelê Kurd, faşîzma reş ya dewleta AKPê li kolanên Amedê, wê qonaxek nû bi xwe re bîne.

Ayrıntılar: Yayınlandı: 22 Temmuz 2012