Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Di 8’ê Sibatê de di navbera saet 16.00-17.00 li Herêmên Parastinê yên Medyayê Medyayê di nava sînorên herêma Qendîlê ve ye, li dijî Gondê Zergelê ji aliyê artêşa dagirker a tirk ve bi balefirên şer êrîşeke hewayî hatiye lidarxistin. di encama îrîşa hewayî de gelek zirar gehştiye zevî û baxçeyên gondîyan, û Navenda Ciwanan ya ji aliyê gondiyan ve hatiye sazkirin hatiye hedef girtin.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di 3’ê sibatê de saet di 01.15’an de qadên Xeregol û Şehîd Kerwan ku di nava sînorê herêma Zapê ya girêdayê Herêmên Parastinê yên Medyayê ye ji aliyê artêşa tirk a dagirkerve bê navber bi obus û topên hawanê tên bomberankirin.
- Ayrıntılar
“Çalakî çalakiya yek kesê ye, lê bê gotin tenê wê girêdide heqaretek e.” Ev bi rastînî tektîkê PKK’ê ye, şêwaza PKK’ê ye û ew şêwaza çalakiyê ye ku divê PKK ê weke bersivekê bide serdemê. Ev ew çemka çalakiya rast û tiqûtenê ye ku divê artêşa PKK’ê li ser serdemê pêwîst bike. Ên din tev çewt in, tenê ev rast e. Çapemeniya Tirkiyeyê bi xwe dibêje ku “hemû Tirkiye û heta Amerîka şok bûye.” Ev mezinahiya çalakiyê û wê mezinahiya kesê ku vê çalakiyê pêk aniye nîşan dide. Lê me hê jî bi temamî çalakiyê neteyisandiye nav refên xwe. Ger em bi kar bînin, rêxistin bikin, hezkirin bidin, eşkere ye ka ev çalakî weke dîrokî dê arasteyeke çawa xet bike. Dîsa dibêje “vejîna gelekî û vejîna jinê.”
Wekî din jî pêkanîna vê çalakiyê li Dêrsimê girîng e. Ev di heman demê de vejîna Dêrsimê ye jî. Belkî jî weke yekane çavkaniya jiyanê ev kesayet û çalakî neyê jibîrkirin. Ên ku dilêr in tenê wisa bandor dihêlin di dîrokê de. Pir eşkere ye ku divê weke çavkaniyeke bêserûber qedir û qîmet bê dayîn, ji ber ku hêzdide jinê û heta cihanê. Ji ber ku çalakiyeke wisa ye ku li ser navê hemû mirovatiyê hatiye çêkirin. Li hember mirovayetiya ku hatiye xistin, li dijî rejîm û artêşa faşîst, li dijî împeryalîzmê, li hember xistina zayenda jinê çalakiyek û berxwedaneke mezin e...
Weha dibêje; “Bi vê çalakiyê xwe dayîna min ne bes e. Min dixwest bi teşeyekî din jî xwe bidim, heta dayîna canê me bi xwe jî têr nake. Xwezî ji canê me pê ve tiştên me yên ku em bidin hebûna.”
Me timî got; dayîna canê xwe têrnake. Divê hin tiştên din werin dayîn. Çi ne ev? Behremendiyên we ne. Em naxwazin ku hûn canê xwe bi erzanî bidin. Her wekî di vê çalakiyê de dayîna canê xwe bi erzanî nîn e. Erjeng komîheviya behremendiyan heye, hemûkan dide. Lê tevî van dikare bibêje, “xwezika hin tiştên me yên din hebana.” Tiştên mînanî “ezê wisa kêfî bijîm, wisa cixare dipêçim, wisa xwedibînî me, weha ezezî me” di nava refên me de pir hatine gutûbêjkirin. Niha ev çalakî di heman demê de ji van re jî bersiveke mezin e. Û dîsa dibêje jiyana me bi rengekî erjeng asta hezkirin, wêrekî, bawerî û rûmetê dide. Ew jiyana ku em temsîl dikin pênaseya wê çêdike. Destnîşan dike ku em temînata şoreşê ne.
Dertê holê ku bi vê baş têgihîştiye; dibêje jiyaneke birûmet, hezkirin, wêrekî, bawerî û azîm. Li ba nirxên ku dixînin, parçe û qet dikin, dibêje nirxên ku girê didin. Hezkirina we ya ji me re dihizire û hêza arişenî digire. Dibêje “yê ku herî zêde dilsozê pakrewanan e hûn in.” Ger zanibe ku, yê herî zêde dilsozê pakrewanan ne Serok be, vê çalakiyê nake. Ji ber ku dikare çalakiyeke bêbinyad teqdîr neke.
Çalakmendên mezin, ji bo nirxên ku pê ewle neçalakiyan sazdikin.
Ango ew kesayetiyên ku nirxan di xwe de remz dikin û dicivînin esas digirin. Berpirsiyar in û wisa canê xwe navêjin nava agir. Ger nirxek, remzek û serokayetiyek ê ku ew erjeng girê dide, bandor dike û ewlehiya bêdawî dide tine be, ti kes ji tiştekî wisa re wêrekî nîşan nade.
Dibêje, “bi jiyanê ve pir girêdayî me û da ku jiyan pêkwere ez vê çalakiyê sazdikim.” Niha wê kî vê pêkbîne? Kî û kîjan partî? Riya azadkirin û xwe pêkanînê di şer re dibûre. Nabêje, “ez wisa dimirim û diçim.” Azadkirin û xwe pêkanîn di Zîlanê de esas e.
Dema ku şer vedide pê bawer e ku dê bijî.
Ber bi wan sînorên jiyana ku divê bê pejirandin ve pîroz dibe. Weke wateyê, weke gel, weke partî û weke kesayetiyê pîroz dibe. Heke tiştekî dibe xwelî hebe, ji wê jiyana ku di berê de di bin serdestiya dijmin de hatiye xêzkirin pêve tiştek nîn e.
Li ser navê pîrozbûna jiyanê çi hebe di virê de veşartî ye.
Li ser navê yên dimirin û pêwîst e bibin xwelî hebin, hatine mehkûmkirin. Pakrewaniyên ku divê bêne pîrozkirin hene, ew jî hatine pîrozkirin. Tam jî di vê bingehê de dibêje “ez dixwazim dilsoziya ji kevneşopiya berxwedaniya rêhevalên Mezlûm, Xeyrî, Kemal, Ferhad, Besê, Berîtan, Bêrîvan û Ronahî bidomînim.” Ev rêheval ku ji bo jiyaneke çawa pîroz bûne û çi bi erdê ve kirine yek ku were pêşçavkirin, ka ev xelek bi jiyaneke çawa ve erjeng girêdayî ye, wê emê heyanî nava mixê xwe hîsbikin.
“Ez dixwazim bibin raderbirîna xwesteka azadiya gelê xwe. Li dijî polîtîkayên împeryalîzmê ku jinê dikin kole, bombeyê di xwe de diteqînim û dixwazim bi vê yekê mezinahiya rik û hêrsa xwe nîşan bidim.” Va di virê de li hemberî împeryalîzm û kapîtalîzma herî xirab li Tirkiyeyê ku petot e kîn û hêrs heye. Pişt re dibêje “ez dixwazim bibim remza vejîna jina Kurdistanê.” Di bingeh de wê texrîbata ku pergalê di kesayetan de dayî çêkirin dibîne û li hemberî kîn û hêrseke mezin dide çêkirin. Di heman demê de ka jina xweşik çawa pêkwere, bi teşeyekî pir eşkere datîne holê û dixwaze bibe raderbirîna remza wê. Nirxandineke wisa ji bo xebata jinê nêzîkatiyeke pir bi îsabet berpêş dike.
Ez eşkere bibêjim, pakrewanên din jî xeleka vê ne, lê di çalakiya rêhevala Zîlan de ev xelek derketiye sertarê.
Çalakiyeke wisa dibû ku zilamekî jî bikira, lê ya ku pêkaniye jin e. Ji ber ku jinek vê çalakiyê pêktîne, hem pêdiviyeke xwezayî û hem jî bi rastîna jinê ve pêwendîdar, ev aliyê wê weke pêwîstiyekî bê hizirandin. Belkî jî zilam nekarîbû wisa bike. Bi teşeyekî din, mînak di girtîgehan de dikaribû bike. Lê divê were destnîşankirin ku ev teşeyê hanê xweserê jinê ye. Ji ber ku bêtir rik, hêrs û xwesteka jiyana azad bi xwe re pêwîst dike. Yek jî pir balrakêş e. Bi xwe re pêwîst dike ku xweseriya jiyana nêzîkî serkeftinê bê wergirtin. Di bingeh de, di vê xalê de dixwaze bibe remz.
Îdîaya we ya jiyanê mezin e. Dev ji jiyanê berdan nîn e.
Ên ku bi hêsanî dev ji canê xwe berdidin bêmoral, bêperoş û kirêt in. Hindek çemkên we yên xwekuştinî hene. Di nava refên me de rastîn û pejirandineke wisa heye. Bi misogerî nêzîkatiyeke wisa bi van kesayetiyên xwediyê çalakiyan ve dikeve nava nakokiyê û ti caran nikare bibe weke wan.
“Îdîa min a jiyanê pir mezin e. Ez dixwazim bibim xwediyê jiyaneke watedar û çalakiyeke mezin. Ji ber ku ez ji jiyanê pir hezdikim, ez dixwazim vê çalakiyê pêkbînim.”
Ez hizir dikim ku min vê yekê di rastîna xwe de baştirîn fêmkiriye. Ên ku ji jiyanê hezdikin tenê ew dikarin çalakiyên mezin pêkbînin. Ên ku dev ji jiyanê berdane ticaran nikarin bibin çalakmend û rêxistinkarekî baş. Ev rêhevala me ji jiyanê mezin hezkiriye, çalakiyeke wisa pêktîne. Bi bingehê azadiya jiyanê, pêwendiya jiyanê de, bi vejîn û berxwedêriyê, pêwendiya jiyanê bi xweşiktiyê û heke hezkirina jiyanê nebe biryardayîna vê çalakiyê nabe.
Lê dema jiyana we diqede, hêviyên we dirûxin, rêxistinê bi erdê re dikin yek, bi esasên bîrdozî û polîtîk dileyizin, hingê hûn diçin çalakiyeke xwekuştinî. Va çalakiya rêhevala Zîlan li hember vê destwerdanek e. Pir birêxistinkirî, pir berxwedêr, pir saxlem bi bingeh esasên bîrdozî, pir şabûyî, bimoral, biviyan, bi azîm û biçoşî dide diyarkirin ku jiyan bi xwe ew ber bi wirê ve biriye.
“Têkoşîna me ya bi rêbertiya Serokatiya Partiyê wê di nêzîk de bigihîje serkeftinê û ew gelê min ê hejar di hûndirê malbata mirovayetiya cîhanê de ciyê ku maf kiriye peyda bike.”
Baweriya serkeftinê, helbet ev yek jî weke encamekî xwazayî yê vê çemka çalakiyê ye. Ewê ku xwedî vê çemka çalakiyê ye divê baweriya xwe hebe ku serkeftin nêzîk e.
Bawerî ye ev, baweriya serkeftinê mezin e.
Lê piraniya we baweriya xwe ya serkeftinê wenda kirine û ti caran jî di hişê xwe de derbas nekirine ka gelê me di nava mirovayetiyê de ciyekî çawa birûmet peyda bike. Gotineke mînanî “ez dev ji canê xwe berdidim û diçim mirinê” şêwaza çûyîna mirinê ya koleyan e. Ev weke encamekî ye ku gelê ji hêla dijmin ve di bin çîzmeyan de tê girtin, jê re dibe leşker û bi her cureyî jê re xizmetê dike.
A ku serincrakêş e “îdîaya min a jiyanê pir mezin e” vê du caran dubare dike. “Ez dixwazim bibim xwediyê jiyaneke watedar û çalakiyeke mezin” jiyaneke watedar pêwendiya xwe bi çalakmendîtiya mezin ve heye. Ez timî vê yekê ji we re dibêjim, erê hûn jiyaneke watedar dixwazin, lê ji bo ku jiyan bibe watedar û rişt, pêwîstî bi mezinahiya hewldanê heye.
Çiye çalakiya mezin?
- Ayrıntılar
Netenê peyveke, helbeste, awaze û giyan e. Bihaye û hesabê wê gelekî girane. Wexta ku nesax dikeve, dibêje “ay heval,” wenda dibe, tenê hesreta wê dîtina hevalê wê ye, birçî û tî dimîne, derdê wê hevalê wê ye, kêfxweş dibe, lê wexta ku hevalên wê têne bîra wê xemgîn dibe, dizane hevalên wê rêwiyê şîveriyên bê dawî ne. Netenê carekê, du caran û deh caran dilê wê jandide, her ku dibihîze tiliya hevalên wê xwînbûye, riwê xwe li jiyanê tirş nake, di rastiya vê jiyanê de ne biyanî ye, şeraze ye û nirxê jiyanê dizane, tenê mafê xwe dibîne ku bibe şûrê dilê xwe.
Ev jî perçek ji çîroka hevaltiya PKK ê ye. Gelo wê kesek ji gerila zêdetir bikarbe efsaneya hevaltiya gerila binivisîne? Raste av û çemê herêman, hingî bûne şahidê hevaltiya PKK ê nema dilê wan radike, lê bê hevaltiya gerila jiyankirin, hedara wan nayê, zinar û çiyayên Kurdistnê jî bi vê hevaltiyê sermest bûne, carne bûne ser çopiyên zemawendê, carne jî bûne desmala firmêskên dilên tazî.
Em di vê mijarê de mafê xwezayê nexwin, gelek caran li derdê hevaltiyê guhdarkiriye, her çiqasî hinek demsalên xwezayê bê hemdê xwe tîrê sor li dilê hevaltiyê xistine û xizmeta neyaran kirine, lê em lome jê nakin, dibe ku ew jî erkê xwe bi cî tîne. Dilê me li beramberî rastiyên xwezayê nazik e. Çawa me ji hevalên xwe re got “heval mitala me nekin,” emê vê yekê ji xwezayê re jî bibêjin.
Çîroka hevoka ‘mitala min neke heval’ gelekî dirêj e. Di şevên tarî de ev hevok hatiye bilêvkirin, bûye cîranê dilê birîn, li ber serê nesaxe maye, bûye dostê baran û befrê û gotinên hevalên nefesa xwe ya dawî dane, bihîstine. Ev hevok rastiya hevaltiya PKK ê îfade dike. Birastî barê hevaltiya PKK ê giran e, mirovên ku xwe didin ber vî barî, êşa zor û zehmetiyan jidil hîskirine, bûne lehengê vê hevaltiyê.
Di van salên dawiyê de min wateya vê hevokê li gor rastiya wê hîskir. Wexta ku hevalên min wan nasdikir, ji min qutbûn û bi wê kêfxweşiyê ji min re gotin “heval mitala me neke,” min hestên balkêş jiyankirin, pêdiviyê min bi tarîbûna ku min jê nefret dikir, hebû. Dibe ku min dixwest ez di wê tarîtiyê de firmêskên ku naherikin veşêrim. Ne di xeyal de min dixwest ez ji xakê dûrkevim û birevim hembêza asîmanan. Hestên ku min dijî, fikarên ku bi serê min re derbas dibûn, mesafet dixiste navbera min û wan de. Min ji xwe re digot “ma qey zore; ez ticarî fêrî vê qutbûnê nabim.” Jiber hemû hevalan ev êş jiyankiribûn, wate didan min. Dixwestin ez bibim hevala wan ya rêkê, dixwestin ew hesreta çûyîna bakur di dilê min de nemîne û ez jî wî sînorê serxetê qutbikim. Dizanîbûn xaka dîlê van sînorane, gelekî seyr û semyan e. Lê dîsa jî mîna her carê ez neçarbûm ku gotina “heval mitala me neke,” ji xwe re çarenûs bipejirînim.
Dûnya Cemîl
- Ayrıntılar
Hevala Bêrîtan sala 2009 an hate yekîneya me. Di destpêke de bêdengiya wê û xemgîniya çavê wê bala min kişand. Jineke gelekî ked dida. Wê keda wê ya jiyanê bû sedemê ku ez li hemberî wê rehet bim. Bê dengiya wê jî ji naskirina wê ya yekîneyê dihat. Qutbûna wê ya ji yekîneya xweser gelekî bandor lê kiribû. Di warê fêzîkî de zehmetî dikişand. Mîna ku roj bi roj li hemberî xwe têkoşîn bike û weha tevlî jiyanê dibû. Destûr nedida ku nesaxiyên wê, wê ji xebatên jiyanî dûrbixîne. Ji bo bawerî bide te û bi te re hevaltî bike, wext dixwest. Zûbizû bawerî nedida mirovan. Hevaltiya wê nehesan bû, ked û durûstbûn dixwest. Eger tu durûst nêzî wê bûbane, bawerî dida te û bi te re hevaltî dikir.
Jineke di jiyanê de xwedî tecrûbe bû, bi êşa jiyanê re mezin bûbû. Berî ku tevlî partiyê bibe, gelekî zehmetî dîtine, di temenekî biçûk de xebitiye, gelek caran birçî mane, ango malbateke bi keda xwe dijîn. Hevala Bêrîtan hem ji bo te heval bû, hem dayîk bû hem jî xwedî li te derdiket. Bi roxmî ku nû bû jî, min gelekî pêdiviya xwe didît ku ez pêre hevaltî bikim. Bêhna jin jê dihat, te di jiyanê de ev yek hîsdikir. Hevala Bêrîtan gelek êş ji destê mirovan xwaribû, bi taybet ji destê zilam gelekî êş kişandibû, di kesayeta bavê xwe de lanet li zilam danî, lê belê bi birayên xwe ve gelekî girêdayî bû.
Pîvanê wê li hemberî hevalên jin û xort li gorî rastiya ku jiyankiribû, bû. Hinek karekterên hevalên jin yên ku nediketin serê wê de nedipejirand. Di jiyanê de ev nêzîkatiyên xwe diyarnedikirin, lê belê te hîsdikir hevala Bêrîtan ji kîjan jinê heznake. Di pîvanê xwe de bi îsabet bû, birastî dizanîbû kîjan jin rast tevlî jiyanê dibe. Carne jî bê rehmet nêzî wan dibû.
Pirsgirêka wê ya mezin wate nedida mirovan, kesayeteke mukemel bû, vî mentiqê wê gelekî bandor li nêzîkatî û têkiliyên wê bi mirovan re dikir. Herdem xeyalê wê jiyaneke wekhev û tejî hezkirin bû, gava ku ew jiyan nedidît, li zora wê diçû. Ew jiyana wê ya malê di warê ruhî û piskolojîk de gelekî bandor lê kiribû. Gelek caran mafê xwe nedidît ku bikene, êşa ku berê jiyankiribû, dizanîbû niha jî gelek keç û jin dijîn.
Armancê wê rast tevlî jiyanê bibe û erkên xwe baş pêkbîne, lê belê tehemula wê ya dîtina kêmasiyan nînbû. Êşên ku jiyankiribûn, hêviyê jiyaneke bedew tê de lewaz hiştibû. Gelekî hestewer û hesas bû. Bi taybet eger te wê naskiribane, pêwîst bû tu gelekî hesas nêzî wê bane. Ji ber wê hertim tevlîbûneke rast ji te hêvî dikir. Ew mentiqê reş û spî yê em jê re dibêjin dogmatîzm gelekî bandor li têkiliyên wê dikir.
Min û wê me gelekî li gel hevdû jiyankiriye, êdî perçek ji jiyana min bibû hevala Bêrîtan. Wexta ku li gel te bane, di milê jiyanî, rêxistinî, zor û zehmetiyan de bi te re hevalbû. Ew bawerî dida te, di zor û zemhemtiyan de, te wê li gel xwe didît. Mîna min di destpêke de diyar kir, eger tu ketibe serê wê de, her tiştê xwe fedayî te dikir.
Sala 2011 derbasî Akademiya Şehîd Bêrîtan bû. Di wê perwerdê de û bi hevalên jin re jiyankirin, baweriyekî mezin dabû wê, hem bawerî dida xwe hem jî bawerî dida hevalên li derûdora xwe. Ji Akademiya Şehîd Bêrîtan gelek moral digirt. Gelekî mereqdikir ku Rêbertî bibîne. Carne te hîsdikir ku hevala Bêrîtan dilşadiyê û kêfxweşiyê mafê xwe nabîne, qedera wê ye ku êş bikişîne. Ya rastî fêrbibû ku êş bikişîne, eger ku êş nekişandibane, hedara wê nedihat.
Girêdana wê ya bi xwişka wê Nalîn re gelekî cûda bû. Piştî ku dayîka wê nesax dikeve ew xwişk û birayên xwe xwedî dike. Ji ber wê girêdana malbata wê pêre, gelekî cûda ye.
Hevala Bêrîtan ticarî dîlan nedigirt, lê belê piştî ku çûbû Akademiya Şehîd Bêrîtan êdî xwe fêrî dîlan girtine kiribû. Çawa di malê de fêrî berpirsyartiyê bibû, di jiyana xwe ya çiyan de jî weha bû. Xwe ber her tiştî de berpirsyar didît. Hemû hevalên Akademiyê gelekî jê hezdikirin.
Wexta ku yek heval nesaxketibane misoger hevala Bêrîtan li ber serê xwe didîtin. Her çiqasî ji mirovan heznekiribane jî, wexta ku zorî kişandibane misoger destek dida wan, ev yek jî ji hesteweriya wê dihat.
Nexwendibû, ev jî hesreteke mezin di dilê wê de bû. Dixwend û dinivîsand. Ji bo bi destê xwe name ji xwişka xwe Nalîn re binivîse, gelekî hewl dida. Xwe fêrî zimanê kurdî dikir, bi roxmî ku tevlî hemû karên piratîkî dibû, lê dîsa jî eger wextekî kêm dîtibane, xwe fêrî ziman dikir. Di kesayeta wê de min nirxê xwendin û nivîsandine naskir. Min di kesayeta wê de hesreta jinên ku nikarin xwe îfade bikin, hîskir.
Her çiqasî dixebitî têr nedibû û di milê wijdanî de rehet nedibû. Ji ber wê pêşniyar dikir ku biçe herêmeke zor. Birastî çû Zagrosê. Gotina wê ya ku “ ez naxwazim hevala Nalîn berî min şehîd bikeve, û eger ez xebera şehadeta wê bibihîzim, wê gelekî ji bo min zor were û ez nikarim rakim. Ji ber wê pêwîste ez berî wê biçim bakur.” Dilê wê ranedikir ku hevala Nalîn zorî bikişîne.
Gelekî serhişk bû, carne li gorî hestê xwe tevdigeriye. Bi taybet carne li gorî xwe nêzî bûyeran dibû û ev dibû sedemê ku nikarbe wate bide kesayeta û bûyerên têne jiyankirin.
Gotina dawiyê ez bibêjim eve; gava ku hevala Bêrîtan Şîn şehîd ket, ji canê gelek hevalan perçek jêbû û heya niha jî naxwazin bawer bikin ku ew heval şehîd ketiye. Bi taybet malbata wê nikarîbû cenaze wê bibin rojhilat û di goristana bê xwediyan de veşartin, vê yekê gelekî bandor li hevalan kir. Ew ne bê xwedî bû û çûyîna wê dilê herkesî birîn kir. Berî her tiştî pêwîste ew heval ji wê goristanê were derxistin. Ji ber wê herdem xwe tenê û bê xwedî hîsdikir.
Dunya Cemil
- Ayrıntılar
Ez niha rojnivîsên hevalên şehîd dixwînim. Ger wêneyek bane, ji dilê min dihat ku ez wî wêneyî bi we hemûyan re parvebikim û hûn hemû eserên qeşeng bibînin. Ev gotinên ku ez dixwînim, ji dilê dikele, bi meraqe û li benda bîranînên ku derkevin pêşiya wan hatine nivîsandin. Piştî ku sînor tê qutkirin, heyecan jidil dipekê û dixwazê bi lênûsê re parvebike. Çawa digihîjin bakur xaka zêrîn ya ku dibin siya dijmin de ye, bi wan re dibe heval û li benda wana ku pêre parvebikin û sebra wê bînin. Xaka pîroz bê ku baxive dilê xwe ji wan re vedike û wan pêşwazî dike. Dilê gerilayên hêja vê yekê hîsdike û bê şerm wê hesreta di dilê xwe de parvedikin. Hevalên şehîd her bosteke ku li bakur avêtine parvekirine, mîna ku hîsdikirin wê gelek mirovên mîna min van peyvan bixwînin û ji bo wan bibe moral.
Di zor û zehmetiyan de, di êş û xweşiyê de hatiye bîra wan ku pênûsa xwe bigirin destê xwe û behsa jiyana bakur bikin. Dizanin çûyîna bakur hesreta dilê gelek kesane, dizanin gelek kes li benda wan kêliyane ku mîna wan sînor derbas bikin û lingê xwe bavêjin xaka pîroz. Di dîtina bedewbûna welêt de tenê namînin, xwezaya Kurdistanê mîna çîçekê digirin destê xwe û bêhin dikin, dibin şahidê heyecana gelê kurd yê ku bi sala êş kişandiy e. Hezkirina gel ji gerila re dibînin û biheşta ku ji bo wan xeyale di wan kêliyan de dijîn. Gelekî zore ku mirov lênûsên hevalên şehîd bixwîne, her peyveke ku nivîsîne, ji bo te mîna deryayekê kûr û bi wate ye. Di ku mirov her tiştê jibîrbike, lê hevaltiya ku li asoyên çiyan nefes girtiye, di zorî û zehmetiyan de pijiyaye, ticarî nayê jibîr kirin. Xwendina hinek hevalan kême, lê dîsa jî bi hestên xwe yên sade hezkirina xwe ya gerilayetî anîne ziman. Dizanin wê ew peyv bibin eserekî dîrokî. Li gor min ew peyv netenê eserekî dîrokî ne, roja îro ronîdikin û nirxê jiyanê bi te didin hîskirin.
Di şevên tarî de bedewbûna tîrêjin rojê, bi te re parvedikin, di êşên mezin de bi te re hevalbendin û di seqema dijwar de ji bo te dibin pêt, dilê te germ dikin û wê heyecana te gurdikin. Dibe ku tu gelek hevalên şehîd nasnake, lê wexta tu nivîsên wan dixwîne, mîna ku te bi salan bi wana re jiyankiriye. Tu meraq dike wan hevalan çawa jiyankirine, çi êş û xweşî dîtine. Xeyalê wan çibû û bi kîjan hestî çavê xwe li dinê girtine. Zehmete ku tu xwe bide qenaet kirin ku tu nema dikare wan hevalan bibîne, lê tê bîra te, tu çiqasî vê jiyanê biparêze û nirx bide hevalên xwe tu ewqasî wan ji nêzve hîsdike. Bi sedan ciwanên Kurd hene şehîdketine, lê belê li pey xwe yek nivîs jî nehiştine. Ruhê xwe bi ava welêt hûnandibûn, canê xwe bi xaka xwe re parvekirin û bê xof ser dijmin de çûne. Jiyan û bîranînên wan gelek rastiyan bi te didin naskirin. Destûr nadin ku dilê te qeşa bigire, yan jî tu bê wijdan bijî. Heyanî ku girêdana xwe ya bi vê jiyanê ve dane îfadekirin nekêm zorî kişandine. Wexta ku tu nivîseke wan dixwîne, yan jî li jiyana wan guhdardike bê ku tu hîsbike, tu heyrana wan dibe. Hinek caran jî tenê wêneyekî wan yê çeka wan li milê wane, gora xwe rakirine ser şalê xwe, kefiya wan di sukra wan de ye û bi heybet sekinîne, bese ku tu li xwe vegerê û ji xwe bipirsê gelo ez jî mîna wan bi heybetim? Dibin mêvanê dilê te û tu dikare gelek hevokên veşartî ji çavê wan hîsbike. Hevalên Şehîd hîskirin rêgezê vê jiyanê ye û di her kêliyekê de bi te re dijîn, wexta ku tu serkeftinan bidestdixe kêfxweşdibin û gava ku tu kêmasî dike, te lêpirsîn dikin, ji ber ew perçek ji vê jiyanê ne.
Dûnya Cemîl
- Ayrıntılar
Tecrîd, bûye şerê giştî û li Rojavayê Kurdistanê, li Serêkaniyê, li Bakur Kurdistanê bi dijwarî berdewam dike. Dewleta AKPê jî, gotinên xwe qurpandin. BDPe qîran dide û dixwaze di çarçoveya hevdîtinên li Imralî de, bi Birêz Ocalan re hevdîtinê bike. Tayyip Erdogan xwe kerr kiriye. Lê lal nemaye, ha ha diaxive.
Êdî eşkere bûye ku li Serêkaniyê, hêzên YPGê bi Tirkiyê re şer dike. Hêzên çete û paramilîter li Serêkaniyê xuya bikin jî, dewleta AKPê ye. Koordinekirina şerê li Serêkaniya Binxetê, ji Serêkaniya Serxetê û ji aliyê, fermandarên hêzên artêşa tirk ve tê kirin.
Niştecihên Serêkaniya Binxet û Serxetê dibêjin: Piştî nîvê şevê, ji qereqolên artêşa Tirk, ji ser tixub, Serêkaniyê topbaran dikin. Di encamê de sifîl jî têne kuştin. Saziyên sifîl jî rêvebiriya AKPê ya Serêkaniya serxetê şiyar kirin û serî li qeymeqamê navçê jî dan û nerazîbûna xwe naîne ziman. Serokê BDPa Serêkaniya Serxetê Heznî Kiliç jî destnîşan kir ku, gelê navçê li ber teqinek volqanî ye. Ji xwe ciwanên kurd nerazîbûn nîşan dan.
Lê guman dikim ku di vê mijarê de, BDPe jî, ciwanên kurd jî dereng mane.
Jinên Kurd, li Nisêbînê bi meş û mitingê dijberiyek tund nîşan dan. Pêwiste ev pêla dijberiyê biçe Serêkaniyê jî.
Tahammula gelê kurd ji dubare kirina dîrokê re nîne.
Tahammula gelê kurd ji dubare kirina komkujiyan re nîne.
Ji ber ku di “konsepta entegrasyonê” de, slogana dewleta AKPê, “di vê zivistanê de xelas kirin e”. Plan û projeyên serokwezîr Tayyip Erdogan, serokkomar Abdullah Gul û serfermandar Org. Nejdet Ozelê kimyewî, li gorî vê konsept û sloganê hatine amade kirin. Di vê konsept û sloganê de, “qutkirina serî ji gewde” heye, yan jî “jêkirina çeng û ling, ji gewde ye”. Di her halûkarî de, li hemberî têkçûn û binketina sala 2012an serketina di sala 2013an de ye.
Lewma dewleta AKPê, ji bo leheng û serkêşên Haraketa Azadiya Kurd, milyon xelata peran danîne. Dixwazin serê lîderên Haraketa Azadiya Kurd, bi serê rimên xwe ve bikin û li kolanan bigerînin. Yan jî serê wan bi dergehê qesra serfermandariya artêşê ve daleqînin. Mirovê ku aştiyê bixwaze, li rê û davikên xiyanetê nagere?
“Hacz-nameya” ku weke “engizisyona edaletê” di parlamento de hate erê kirin jî, komploya Adem Uzun jî, komkujiya li Parîsê jî bi vê konseptê ve girêdayî ye. Her çiqasî şaredarê Batmanê Nejdet Atalay parastina xwe bi zimanê kurdî kiribe jî, dewleta AKPê, bi vê ”hacz-namê”, cezayekî nû kire pratîkê. Ji ber ku di “hacz-namê” de, gotina kurdî derbas nabe, dibêjin “zimanê ku herî baş tu dikare xwe pê îfade bike”, yanî ne zimanê dayikê, zimanê perwerdehiyê.
Ji xwe berê kurdên ku bi zimanê tirkî nizanibûn, bi riya tercumanên ku pereyê wê dewletê dida, xwe diparastin. Pirranî jî mubaşir tercuman bûn. Niha, ew maf ji ser milê dewletê hate rakirin, li ser milê kesê kurd hate danîn. Di zimanê huquqî de, navê vê kiryarê “hedaî-hadîa” ye û tê wateya, lîstik, derew, xapandinê. Hinekî zora ku di wateya “hadaîd-hesin”, yanî amurên kujerî. Ev hacz-name, rengekî “huquq-î siyasiye-droît polîtîque” ye û rêvebiriya dewletî ye. Ne mafê civakî û gel e, mafê dewletê ye.
Dîsa di vê pêvajoyê de, di navbera dewleta Belçîka û Tirkiyê de 2 peyman hatin imze kirin. Peymanek di navbera wezîrên karê hundir; peymanek jî di navbera wezîrên karên edaletê, yên her du dewletan hatin imze kirin. Van peymanan, bi zedeyî bala kurdan ne kişandin. Lê çapemeniya Belçîka, bi balkêşî li ser her du peymanan rawestiya û navê hinek ji siyastemedarên kurd ku Tirk li ser wan radiwestin jî eşkere kirin.
Wezîrê karê Zanist û Karsaziyê Nîhat Ergun jî dinava bêşermiyekêd e dibêje; Bila çek werin bêdeng kirin, her kes biaxive, çi diaxive bila biaxive.” Gelo ev wezîrê dewleta AKPê, xwe şareza, her kesî ehmeq dibîne? Lê hewqasî ehmeq e ku 10 hezar siyasetmedarên ku di jiyana xwe de çek nedîtine girtine û bêyî dadgeh bikin, di zindanan dirizînin.
Dewleta Tirkiyê, bi riya interpolê her dem, dewletên Ewropa dikire bin zext û zorê û li dijî siyasetmedarên kurd dikirin nava tevgerê. Li Espanya, Italya, Elmanya mînakên vê hatin dîtin. Bi van peymanan jî riya duyemîn û kanunî dike pratîkê. Rewşek metirsînî ye!...
Benjamîn Barber, ji bo dewlet û desthilatdariyên bi vî rengî, gotina “HEDONÎST” bikar tîne. Yanî; êrîşkerên hov, gurî, xespkar, derewin in. B. Barber, mînaka C.B. Macpherson jî dide û dibêje: “Xwe çiqasî pêşverû, lîberal, demokrat û azadîxwaz nîşan bidin jî, bazirgan in. Bazirganiya wan jî, di eniya siyasî, huquqî, civakî, aborî û leşkerî de derdikeve pêş. Ne di aliyê exlakî de, ne jî di aliyê civakî de!... Ne nirxan qebûl dikin û ne pîroziyan erê dikin. Ji bilî xwe kesî qebûl nakin, otorîterên dibin perdeya demokrasî de ne. Demokrasiya wan tenê gotin e û di aliyê propagendê de pirr hoste ne. Vê jî, di xwedî derketina li her cûre azadiyan de nîşan didin.”
Gelo ev ne dîmenê dewleta AKPê ye?
Benjamîn Barber, wiha jî dibêje: Hêza otorîter, her dem îddîa mulkiyetê dike. Ji ber ku hêzê maf dibîne û wek xwedîbûnê jî derdixe pêş.
Dema ku Erdogan, siyaseta yek-an dike pratîkê û vekirî û zelal dibêje “yan koletiyê bike, yan jî terk bike”, gelo nayê heman wateyê?
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Tecrîd, her roj rûpelekî ji agir e. Ev rûpelê ji agir, êdî di bedena kurdan de diteqe. Pêwiste gelê kurd jî, bêhtirîn li dora Ocalan kom bibe.
Bêguman tecrîd ne qederek îlahî ye. Lê hêzên bazirgan bi zimanê ayingehan û bi gotinên pîroz, rûpelên ji agir dinivîsin. Van rûpelên ji agir dikine yaftayê kuştinê. Kuştina li welatê parçekirî ne bes bû, dijminên bêbext û namerd destên xwe dirêjî Ewropa jî kirin.
Bi vê pêvanê komkujiya li Parîsê, “yaftayek”e destîniya rûpelên ji agir e. Ji 9ê Cotemhê û vir ve ezmanê xaka Kurdistanê ne mîna berê ye. Gelê Kurdistanê jî ne mîna berê ye. Ev guhertin li Serêkaniyê li dijî tanqên ku ji Tirkiyê derbasî Binyaxetê dibin û di destên hêzên çete û paramilîter de dibine volqan û di xaniyê Kurdistaniyan de diteqin, bi destê cengawerên ciwanên kurd yek bi yek têne ruxandin.
Serokwezîrê Tirkiyê Tayip Erdogan, vê carê hostatiya xwe ya nivîsandina rûpelên ji agir, li Dilokê nivîsîn û fermanên komkujiyan dan. Êdî, konsepta nû ya li dijî gelê kurd diyar e. Di çarçoveya tecrîda li dijî Birêz Ocalan de, komkujiya li demê û li cîhanê belakirî ye. Li Ewropa, li Rusya, li Qendîlê, li Serêkaniyê û hwd. Ev siyaseta fuzeyên patroîtan e. Her gava erênî ya ji bo daxwazên NATO, rûpelekî ji agir e û navê konsepteke nû ya li dijî Haraketa Azadiya Kurd e.
Navê vê konseptê “stratejiya entegrê ye” û bombardumana berdewamî li dijî Qendîlê ye. Helbet di vê konseptê de, entegreya BDPê heye û tunekirina gerila, yan jî minîmîze kirina Haraketa Kurd heye.
Bêguman, armancek ji ya dewleta AKPê, têkbirina serketina gelê kurd ya sala 2012an e. Ji ber ku Haraketa Azadiya kurd, di sala 2012an de, di aliyê eskerî, civakî, rêxistinî, dîplomatîk û psîkolojîk de serketineke mezin bidestxist.
Di destpêka sala 2013an de, yanî di dest pêkirina demsala zivistanî de, dewleta AKPê operasyonên eskerî zêde kirin, êrîşên hewayî zêde kirin û ya herî giring jî, komkujiya li Parîsê kire pratîkê.
Dewleta AKPê di destpêka komkujiya Parîsê de kete nava tirseke mezin. Piştî ku Serokkomarê Frensa hate bêdeng kirin, tirsa AKPê ji holê hilat. Ev jî navê xeleke zincîra komploya navneteweyî û “siyaseta patroît”an e.
Binêrin, encama hevdîtina li Imralî jî hîna veşartî ye. Ji ber ku tecrîd berdewam dike û rêvebirên BDPe wê biçin Imralî, naçin ne diyar e. Birêz Abdullah Ocalan, di hevdîtina bi birayê xwe Mehmet Ocalan re, destnîşan kir ku ewê nirxandina pêvajoyê, ji heyeta BDPê re bike. Got, “eger werin!..”
Dewleta AKPê, ji bo ku inîsiyatîfa pêvajoyê bike destên xwe, di her alî de şer dijwar dike. Bi komkujiya li Parîsê, dilê gelê kurd dax da. Hîna jî êşa daxkirina di serdilkê gelê kurd de neçûye. Dîsa jî gelê kurd bi “aqîlane” haraket kir û nekete nava şoqa tolhildanê. Deng nekir, lê jibîr jî nekir. Ev rûpelê ji agir, di sînema gelê kurd de dişewite. Ji ber ku hedef girtina 3 siyasetmedarên jinên kurd di dîroka mirovahiyê de manîdar bû. Yek ji van jinên ku hedef hate girtin Sakîne Cansiz bû. Yek ji 5an, yanî stêrika ezmanê jiyana nû ya gelê kurd bû. Wek navekî mîtolojîk Îştar derketibû holê û tifa li rûdêna reş ya faşîzmê bû. Lewma hedef girtina Sakina Cansiz û hevalên wê Fîdan Dogan û Leyla Şaylemez, xwedî wate û stratejiyek taybet e.
Belkî, xewn û xeyalên kesên komkujiya Parîsê pêkanîn, ji sedema “haraket kirina aqîlane” ya gelê kurd ne hatin cih. Lê ev nayê wateya ku, hêzên reş wê êrîşên xwe bidin rawestandin. Komkujiya li Parîsê planekî demdirêj e û alternatîfên wê jî hene. Ev alternatîf her dem û li her cihûwarî dikarin bikevin pratîkê.
Helbet gelê kurd wek hêzêke siyasî, disîplînekirî derketiye holê. Li hemberî her êrîşa kujerî û psîkolojîk vê rewşa xwe ya têgihiştî destnîşan bike. Lê şerê pir-alî yê pîskolojîk û çikandina îradî bi dijwarî berdewam dike.
Yek rê li pêşiya gelê kurd heye: Divê inîsîyatîfa ku di xwedî derketina li cenazeyên 3 jinên şoreşgerên gelê kurd de, li Amed, Dêrsim, Mereş û Mersînê kire destên xwe, ji destên xwe bernadê. Riya vê jî, li dora Ocalan kombûn e, li çar parçeyên Kurdistanê dilsoziya yekîtiya neteweyî ye. Li dora Ocalan kombûn, têkbirina “siyaseta entegrê ye”, dilsoziya yekîtiya gel jî, qetandina rûpelên ji agir û şikandina zincîra komploya navneteweyî ye.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Tecrîd, berdewam dike. Tecrîd navê şerê li dijî edebiyat, lîteratur, ferheng, siyaset, kultur û tevahiya nirxên gelê kurd e. Di şerê li dijî tecrîdê de, bêalîtî, bêdengî xizmeta dijmin e.
Ez edebiyatê derî siyasetê, siyasetê jî derî felsefê nabînim.
Xala duyemîn: Baweriya min ew e ku, nivîskarê çavdêriya dema xwe neke, ji berpirsiyariya dema xwe jî dûr dikeve. Bêguman nivîskarên ku romanên dîrokî dinivîsin pirr hene. Lê yek ji wan nivîskaran nikare, rol û mîsyona xwe ya civakî, yanî sosyolojîk bilîze. Çima? Zimanê wan, hunandina pirtûkên wan ji “vakayinuvis.” dûr bin jî, nikarin xwe ji davika “edebiyata felzekê” xelas bikin.
Di van rojên ku li herêmê dîrok ji nû de tê nivîsandin; hêzên herêmê li ser dengeyên nû têne rûnandin de; destîniya gelê kurd jî diyar dibe. Her pengav giring e. Ji ber ku her gotin, her hevok, her gav, her pêkanîn, bi xwîna civanekî, zarokekî, qîrêna dayikekê tê neqiş kirin. Lewma dengê nivîskaran, çavdêriya wan giring e.
Bêguman neynika nivîskar, berhemên wî ne; hêza wî jî gotinên wî ne.
Edebiyat gotinek erebî ye û ji “edeb”ê tê. Lê “edeb”, ketiye qonaxa “edeb-î kelam”, “edeb-î huner”, yan jî “edeb-î amûz” û rola xwe dilîze. Wateya van gotinan teva, mamostatî û fêrkirin e. Yanî edebiyat, di wateya zanista “asaletî, zerafetî, nezaketî, zekewî-hişmendî” yê. Ne tenê ziman, mêjî û bedena mirov jî “edeb” dike. Edebî huner, edebî amûz ev e. Bi vê mebestê edeb, weke çavkaniya “xislet û nirxên pîroz” tê binavkirin.
Dema ku, ev xislet û pîrozî gihiştin mirovan, gihiştin civakê; mirov û civakê têgihiştî, zana, demokrat, dilsoz, xwedî taybetmendî dike. Van xisltena jî di hunerê “xwedî derketin û parvekirina adîlane de” derdixe holê. Edebiyata ku rola xwe bilîze, civakê bi nirxên “efrûzî” sazkar dike.
Eger civak ji giyanê afirgeriya felsefîk dûr bikevê, hingî ji arêna dîrokê jî dûr dikeve. Edebiyat sênca afirgeriya felsefîk e. Lewma barekî giran li ser milê nivîskar û rewşenbîrên kurd e. Her nivîskar û rewşenbîrên kurd, mecbur e ku xwe wek gerilayekî, wek milîtanekî qelemê bibîne. Luksa pêvajoyê, ji hewldana bêalîtî û bêterefiya revok re nîne. Sosyolog dibêjin: Bêalîtî, felcbûn e
Mînak: Li Parîsê dilê gelê kurd hate kuştin. Kuştina 3 jinên kurd, li bajarê ronahiyê Ville Lumièr, tê wateya kuştina Şoreşe Frensa; tê wateya edaleta engizisyonê, tê wateya faşîzmê. Di vê heyamê de, engizisyon jî, faşîzm jî hatiye mahkum kirin. Ev yek.
Mînak: Di nava 4 salan de li Kurdistanê û tevahiya Tirkiyê, li dijî gelê Kurd qirkirinek siyasî tê meşandin. Ev qirkirin, skandalên huquqî û haqareta li gelê kurd, li kultur, ziman û rûmeta kurd e. Ev du.
Mînak: Her operasyona leşkerî kuştina cografya Kurdistanê ye. Kuştina xaka mirov, hewa mirov, ciwan û dahatuya mirov e. Di van operasyonan de, çekên kimyewî têne bikaranîn û komkujî pêk tên. Ev sê.
Mînak: Roboskê, Helebçeya duyemîn e!... Ev çar.
Mînak: Çar hezar gundên kurdan hatin şewitandin, bi milyonan mirov hatin koçber kirin. Ev pênc:
Mînak: Erdnîgariya Kurdistanê bûye nexşeya gorên komî. Ev şeş.
Li hemberî van mînakan, ne Sholohov, ne Victor Hugo, ne Dostoyewskî, ne Balzac, ne Pîcaso, ne Gogol, ne Gunter Gras, ne jî Sartre bêdeng maye. Pirtûkên wan, neynika vê rastiyê ye. Bûne berdevkê dema xwe û qelema xwe wek şûr bikaranîne. Divê kes xwe bi lîberaltiyê nexapîne.
Lîberalîzm, destpêka kuştina kolektivîzmê ye. Dibin navê “xweser”iyê de, bazara mirovên otorîter sazkar dike. Otorîte, bawerî, ol, pîrozî û nirxan nasnake, lê bi îddîa gerdûnî derdikeve holê û di her karûxebata xwe de dirutiyê dike. Vê dirûtiya xwe jî, ji hêza otorîter distînin. Ev navê AKPê ye.
Dema ku kanun bû gotinên di nava du lêvan de, detshiilatdarî dest pê dike. Bi vê mebestê nivîskar û rewşenbîrên Kurd, mecbur in dema xwe bixwînin û bibin bersiva demê.
Gelê kurd, bi destê AKPê tê kuştin. Serokwezîr Erdogan jî, bi edebiyata maxduriyetê dest bi siyasetê kir; lê wek mîratzadeyên 12ê Êlûnê û emperetoriya tirsê derkete holê. Eger, nivîskarên kurd îro, qelemşoriya xwe ya di hêza “edeb-î amûz”, ya “edeb-î huner” de bikar neyînin û weke pêşengê civaka “efrûzî” dernekevin holê. Hingî gunehkariyê dikin. Siyaset zanist e û hunerê pêşengiya civakî ye, eger nivîskar û rewşenbîrên kurd ji vê hêzê dûr bin, paşeroj waweylê ye.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di 26'e Çileyê saet 16.00'an de li hemberî gire qeraqola Gundikê Şêx ku di nava sînorên çiyayê Gabarê ya bi ser Navnda Şirnexê ve ye ji aliye gerîlayên me ve çalakiyek hatiye li darxistin. çalakiye ku 2 Qulûbeya nobede hatiye hedef girtin de 4 leşkerê dijmin hatiye kuştin. piştî çalakiye arteşa dagirker a Tirk bi helikopterên kobra, obûs û hawanan qada çalakî û derdora xwe yê nizîk bi dijwarî bombebaran kiriye.
- Ayrıntılar