Dibe ku gelek rexên jiyana gerîla neyên naskirin. Ji ber vê yekê gelek kesayetiyên afrêner û xuliqkar jiyana wan naye naskirin. Lê şûna ku mirov dihêle li ser rûpelên dîrokê, bi tena sere xwe rastiya vê jiyanê bilêvdike û tine zindî dihêle. Mîna birûskan her tim bi dengvedana xwe mirovan ji xewa mirinê şiyardike. Ango mirov dikare bibêje ku pêşbaziya mirin û jiyanê ji nû ve destpêdike û cenga azadiyê li her qadê govendê digerîne. Lê tenê heskiriyê jiyana azad û bihêvî dikarin li ber xwe bidin û di vê tekoşînê de biserbikevin. Ji ber vê yekê her mirovê azadîxwaz bi tîrêjin rojê remanê xwe ronî dike û bi tîna wê giyanê xwe avdide. Lê yê ku vê rojê nebîne û bi tîna tîjikên azadiya vê rojê nehise. Nikare bibe rê hevalê vê tekoşînê û nikare mirovatî û heskirina mirovan di hindirê dilê xwe de bihewîne. Tenê yê ku dikare li dengê dilê xwe guhdarî bike, dikare bibe rê hevalê vê şoreşê û dikare cihê xwe di nava vê rêwîtiya dem dirêj û zor de bigre û bi giyanê xwe yê pakrewan cîhanê bi tevahî hembêzbike. Di wê demê de mirov dikare bibe xwediyê vê jiyanê û weke stêrkekî her tim geş û tijî coş, heyecan û ronahî di ezmanê dilê her mirovekî azadîxweazde biçirise.
Weke ku tê naskirin bajarê Dêrika Hemko û bi taybet herema kuçeran, heremekî naskiriye bi tekoşîn û welatparêziya xwe ya ku xwedî cihekî taybete di dîroka tekoşîna bizava PKK’ê de. Ji ber vê yekê dema ku em vegerin salên destpêkê ji tekoşîna bizavê li qada Başurê Rojava. Bê guman emê şert û mercên xebat û tekoşîna gelê me yê ku li wî parçî dijî nasbikin.
Ango mirov dikare bibêje, hemû qezencê ku me di wan qadan de bi dest xistî. Di serî de bi ked û tekoşîna Serok APO û bi xwîna hezarê şehîdan gihiştiye van rojan. Ji ber vê yekê dema ku em herema koçeran di navbera salên 1989-1990î û heyanî salên 1991'an, ango çaxên ku ji nû ve remanê bizava PKK’ê li başurê rojava belavdibû û demarê xwe di hindirê xaka vî beşî de belavdikir. Her tişt ji bona Kurdê başurê rojava nû bû û pir bala gel dikşand. Dibe ku gelek bizav û tevgerên kurdan derketibin holê û bandora xwe heyanî astekî li ser gel dabin çêkirin. Lê bi qasî ku bizava PKK’ê bandora xwe li ser başurê rojava dayî çêkirin, tu bizavên din nekarîn wê bandore çêbikin.
Ji ber vê yekê di serî de dema ku em li ser herema koçeran rawestin, em dikarin bibêjin ku ev herem heremekî ji hemû heremên li başurê rojava heyanî astekî cudaye. Ji ber ku heremekî jiyana xwe û debara xwe li ser çandinî û xwedîkirina heywanan e. Lewra gelê wê bi ked û xwîdana xwe dijî û asta xizaniyê jî li vê deverê pir li pêş e. Ji milekî din ve jî mirov dikare bibêje ku ji ber siyaseta ku pergala serdest li ser heremê dimeşîne, ji xelkê vê deverê bi qasî 300000 hezar heyanî nehajî bê nasnamene û ji wanre tê gotin ejnebî ango biyanî.
Di salên di navbera salên 1990î û heyanî sala 1992 mirov dikare bibêje ku hêza tekoşîna pKK’ê xwe gihande astekî herî jor de û xwe li her deverê başurê rojava bibandorkir. Hevala Tolan (Dîlan) jî naskirina wê di wan salan de ji bizavê re çêdibe. Li ser vî bingehî û ji ber ku malbata hevala Tolan bi xwe jî malbateke welatparêzbû. Ev yek ji tevlîbûna hevala Tolan re dibû destekeke herî mezin. Malbata hevala Tolan malbatekî xizanbû û wan jî weke hemû xelkên deverê debara xwe bi çandiniyê û xwedîkirina heywanan dikirin. Ango mirov dikare bibêje ku malbata hevala Tolan malbateke welatparêz bû û girêdayî rêxistinê bû.
Hevala Tolan di nava malbateke wisa de çavê xwe li dinyayê vekir. Tekoşîn û xwendina xwe bi hev re dida meşandin û xwendina xwe heyanî dibistana amedayî dewamkir. Dema ku Hevala Tolan derbasî bajarê Dêrikê bû ji bona xwendina xwe temambike. Hevala Tolan di ber xwendina xwe re kar û xebatê gel jî dida meşandin. Ji perwerda şagirtin dibistanê bigre û heyanî qumîtên taxa û xebatên çandî û hunerî jî dida meşandin. Ji ber vê yekê, mirov dikare bibêje ku hevala Dîlan ne mîna hemû şagirtên dibistanê yên ku tenê bi xwendin û dibistana xwe ve mijûldibû û hayê wan ji bayê felekê jî nebû. Lê belê hem karê dibistanê û hem jî kar û xebatê şoreşê jî bi hevre dida meşandin. Ji ber van teybetmendiyên ku hevala Tolan pê dihate naskirin pir ji milê gel ve dihate naskirin û heskirin.
Di sala 1992'ê de hevala Tolan derbasî Ekadimiya Mezûm Qurqumazbû û tevlî perwerdeyekî bû. Piştî ku hevala Tolan dewra xwe ya ekadimiyê temamkir, derbasî qada şer bû. Dem ku derbasî qada şer bû, şerê me û yê îxanetê li dar bû. Ji ber ku li herdeverî şer û pevçûn dihatin jiyankirin û derfetên heyî dest nedida hevalên ku nû derbasî qada şer dibin hemû pêdiviyên wan ji cil û bergan pêkwere. Ji ber vê yekê piranî hevalên heyî cilê wan yê leşkerî nebûn û gelek ji wan hevalan hîn çek negirtibûn. Ji lewra dema ku ev yekîne bi hêzên îxanetkar re dikevin di nava şer û pevçûnê de, dikevin dest. Lê ji ber ku henek mirovê hevala Tolan di nava PDK’ê de hebûn û wan hevala Tolan nasdikirin, bi rengekî cida nêzîkî wê dibin. Hevala Tolan derdorî 40 rojan dimîne di hindirê zindanêde, di dema zindanê de hevala Tolan û hevalên ku pêre heyanî demekî çalakiyê dikin û dev ji xwarê berdidin. Ew kesên ku hevala Dîlan nasdikin jê re dibijin, ji ber ku tu mirova me yî emê te berdin. Lê hevala Tolan dibêje, eger ku hûn me hemûyan bernedin ez bi tena xwe dernakevim.
Ji ber hewildana hevala Tolan, hêzên PDK’ê mecbûr dimînin ku hemû hevalên din jî berdin. Bi vî awayî wan hevalan, derbasî milê başurê Rojava dikin û wan li wir berdidin. Hevala Tolan heyanî demekî li malê dimîne û jê bi şûn de derbasî cem Serokatiyê dibe. Heyanî demekî li cem Serok dimîne û dewreyekî din a Akadimiyê dibîne û ji boan meşandina xebatê gel, derbasî herema cizîrê dibe. Di wê navberê de perwerda xwe ya bijîşkiyê jî dibîne. Bi vê rewşê heyanî 1993'ê de hevala Tolan cihê xwe di nava xebatên gel de digre. Di sala 1993'ê de hevala Dîlan derbasî milê Botanê dibe. Ji ber vê yekê, mirov dikare bibêje ku hevala Tolan di destpêka tevlîbûna xwe de di gelek zehmetî û tengasî jiyankirin. Lê bi bawerî û girêdana xwe ya mezin bi serokatî û şehîdan re, di dawiyê de xwe gihande armanca xwe û hemû engelê li pêşiya xwe yek bi yek şikandin.
Piranî cihê ku hevala Tolan lê mayî û xebat lê dayî meşandin qada Hekarî û Beytulşebab bû. Hevala Tolan cihê xwe di wan hereman de digirt û bi xwe re gelek pêşketinên mezin dane avakirin. Ji ber vê yekê mirov dikare bibêje ku hevala Dîlan bi van teybetmendiyên xwe yên cuda, cihekî xwe yê di dilê her hevalekî digirt. Ji ber ku hêza wê ya coş, heyecanê pir li pêş bû û dema ku bi ser karekî ve diçû, bi dilê xwe û ji ber xwe bi serde diçû. Ji milekî din ve jî, ew di her karê xwe de serkeftî bû û ji derveyî serkeftinê ji bona xwe nedipejirand. Bi kerê xwe yê leşkertiyê re, xebatê bijîşkî jî dida meşandin. Piştî wê û dema ku yekîneyekî hevalên jin derbasî qada Garisan bû, ew heval jî di nava wê yekîneyê de derbasî wê qadê bû. Em jî wê çaxê li wê heremêbûn û baş tê bîra min dema hevala Tolan wê çaxê berpirsyarê yekîneyekî bû. Ew yekîna hevalên jin di wê Zivistanê de li cem me li qada Garisan disekinî. Piştî wê û bi hatina Buharî re careke din derbasî qada Hekarîbûn û bi guhertinên ku di her Buharê de çêdibin û di navbera salên 1996- 1997 de ew heval derbasî qada Gabarêbû.
Hevala Dîlan heyanî Payîzê li herema Gabarê xebat dane meşandin. Lê rojrkî ji wan rojên Zivistanê dema ku baran dibariya, yekîneya hevalên jin berê xwe didine şikeftekî ji wan şikeftê li wê derê heyî. Di wê navberê de û dema ku heval daran kom dikin û dixwazin agirekî hilkin û xwe li ber ziwa bikin. Lê dema ku agir hildibe û hemû heval jî li derdorê agir dirûnin, narinceyekî di nava agir de diteqe û parçek ji wê narinceyê li serê hevala Tolan dikeve. Di encamê vê yekê de û piştî demekî hevala Tolan şehîdikeve.
Meş û tekoşîna hevala Tolan (Dîlan) di nava şoreşê bi serê xwe şoreşeke di hindirê şoreşê de bû. Her cihê ku hevala Tolan lê kar û xebat dayî meşandin, cihekî xwe yê cuda di dil û mejiyê gel û hemû hevalan de dabû çêkirin. Ji milekî din ve jî mirov dikare bibêje ku hevala Tolan û bi hêza ku ji Serokatî, şehîdan û gel girtî. Di her warê jiyanê de xwe gihande astekî herî bilind û bi kesayeta xwe ya azad û bigiyanê xwe yê pakrewan bû deng û vîna her jineke azadîxwaz û her mirovekî welatperwer.
Bahoz Koçer
- Ayrıntılar
Tê diyarkirin ku desthilatî û dewlet ji çavkaniya xweda ne; lewre êdî rê vedibin ku, weke desthilatdar û xwedî dewlet, îdea bikin ku ew bi xwe jî pîroz in û xwedayî ne. Êdî ne zor e ku xwe bigihînin têgînên ‘qralê xweda’ û ‘siya xweda’.
Dewlet-netew, weke bêberdewamiya sêyemîn û herî girîng a modernîteyê, şêwê (form) ya herî bingehîn a navgînî ya çalakî ya kapîtalîzm a fethkirin û mêtingehkirina civakê ye. Dema lîberalîzm xwe weke yekpareyıya armancan (civaka îdeayan) pêşkêş dike, dewlet-netew jî weke şêwe (form)ya bingehîn a desthilatî wateya xwe dibîne. Feth û mêtingekirina herî berfireh a civakê li hundir û derve, ku di dîrokê de rûbirû maye, eger forma dewlet-netew nebe, nikarin bêne pêkanîn. Dîsa, mijara ku zanistên civakî li ser wê herî zêde korkirin, ji rêderxistin û loda dogmayan pêş dixe, dewlet-netew e. Hîn jî zor e ku mirov bêje ku tehlîla berfireh a dewletê hatiye kirin. Marksîstekî tew mîna Lenîn jî; dema berê xwe da avakirina yek ji şoreşên herî mezin ên civakî yên dîrokê, nekarî biserketa ku tehlîlkirina ‘pirsgirêka desthilatî û dewletê’, ji linga dewlet-netewê rizgar bikira. Serketinê li milekî bihêlin, tevî hemû rexneyan, nikare xwe jê bide alî ku tew veguherandina Sovyetan, ku rêxistingeriya civaka demokratîk e, bo dewlet-netewê, weke saxlemkirina şoreşa nenirxîne. Dewlet-netewa Çînê, ku di roja îro de xizmeta herî mezin pêşkêşî kapîtalîzma cîhanê dike, nimûneya dêwane ya heman nêzîkatiyê ye.
Nêzîkatiya Anthony Gîddens a di derbarê tekanetiya dewlet-netew de, tevî ku para rastiyê di xwe de werdigire, di hêla girêdana wê ya zincîrane bi yekdestiyên desthilatî re yên lodane (kumulatîv) yên dîrokî de, vegotineke pirr nebes e. Ez ê li vir dubare nekim, ji ber min hewl dabû ku dewlet-netewê di bergên berî vê de bi berfirehî pênase bikim. Lê,bi rêya ronîkirina vê mijarê di hêlên cewaz de û bi diyarkirina encamên ku pêwîst e jê bêne derxistin, ez ê vegotinê bihez bikim.
Berî her tiştî divê netew-dewlet weke mezintirîn şêweya (forma azamî) desthilatiyê were hizirîn. Ti şêweya dewletê, bi qasî dewlet-netew (wê rasttir be ku jê re bê gotin ‘netew-dewlet’), ne di kapasîteya desthilatî de ye. Sedema herî bingehîn a vê yekê ew e ku beşa jorîn a çîna navîn, di rêjeya zêdebûyî de, bi pêvajoya yekdestîbûnê ve tê girêdan. Pêwîst e mirov qet ji heşê xwe dernexe ku dewlet-netew bi xwe yekdestiyek tevdeyî (komple) ya herî pêşketî ye. Yekdestîperestiyên bazirganî, sanayî û malî (fînansî), di qonaxa dewlet-netewe de, bi yekdestîperestiya desthilatî re mezintirîn peymanê saz dikin. Yekîtiya herî pêşketî ya tevahiya yekdestiyan e. Pêwîst e mirov yekdestiya bîrdozî jî, weke perçeyekê jeveneqetî ya yekdestiya desthilatî, di vê wergiriyê de bihizire.
Yek ji qadên ku zanistên civakî têde herî zêde şaşwazî dikin, ewa di derbarê yekdestiyan de ye. Bayêxa mezin nîşan didin da ku emrazên desthilatiyê, weke ser-aborî, ji yekdestiyên bazirganî, sanayî û malî cûda bi cî bikin. Bi vî rengî, dixwazin ku desthilatiyê bi giştî û dewletê jî bi taybetî, mîna ku diyardeyên cewaz bin, pêşkêş bikin [nîşan bidin]. Yek ji xalên bingehîn ku zanistên civakî seqet dihêlin, ev e. Cewaziya di navbera yekdestiyên ser-aborî û yekdestiyên desthilatî de, dikare ancex di wateya karbeşî de were ravekirin. Ji bilî vê, yekparetiya di navbera wan de dîrokî ye û misoger e. Divê ez hevokekê Fernand Braudel bigirim vê derê, ku ez wê pirr bandorker dibînim. Braudel dibêje: “Desthilatî jî, weke sermaye, tê berhev kirin.” Wisa ye weke ku yekparetiya di navbera wan de qefaltibe. Bi ser de, kesekî pirzan e ku vê mijarê ji gelek hêlan ve zelal dike.
Desthilatî ne tenê weke sermaye tê berhevkirin, lê, awayê sermaye yê herî homojen, parzinandî û weke dîrokî berhevkirî ye. Eger ez bi tîpên mezin binivîsînim; DESTHILATÎ, AWAYÊ SERMAYE YÊ HERÎ HOMOJEN, PALANDÎ Û WEKE DÎROKÎ BERHEVKIRÎ YE.
Sermayeyên din ên ser-aborî, di şûngeheke wisa de ne ku, bi rêya berhevkirina cewaz, dest diguherînin û xwe birêxistin dikin. Sedema ku li hemûyên wan weke yekdestî tê nêrîn û wate tê dayîn, ew e ku ser-aborî ne û di wê karakterê de ne ku dest datînin (desteserkirin=yekdestî) ser nirxên civakî bi giştî û nirxên-zêdemayî yên civakî bi taybetî. Hemû çirpandinên ji civakê, dixwazî bi awayê bacê bin, dixwazî bi rengê kara dam û dezgeh bin û dixwazî bi şêweya talana dipdiyar bin, di karaktera yekdestî de ne. Ji ber vê, divê têgîna ‘yekdestî’ di cî de û baş were têgihîştin.
Ciyê dewlet- netewê di nava dîrokê de ew e ku tevahiya van yekdestiyan bi şêweyeke baş di wergiriya xwe de kiriye yek. Ew bi xwe dibe mezintirîn yekparetiya sermaye û hêza xwe jî ji vê şûngeha xwe digire. Her wisa, ji ber vê şûngeha wê ye ku navgîna herî bandorker a daneheva sermaye ye. Ji bo me hemûyan pirr şaşwazker bû ku dewlet-netewa Partiya Bolşevîk ew ava kir, piştî heftê salan weke yekparetiyeke sermaye ya biqelafeta dêwekî qelantor- derket pêşiya me. Lê di rastî de, dema em di hêla tehlîla dewlet-netew de li mijarê binêrin, ev rewş ta radeya dawî têgihîner e. Ji ber ku rêxistingeriya dewlet-netew, awayê herî kevneşop (tîpîk) û kurtebir ê xwe rêxistinkirina sermaye weke dewlet e. Bi dewlet-netewê, mirov dikare, ne sosyalîzmê, lê, kapîtalîzma herî xas birêxistin bike. Çiqas gengaz be ku hêstir /qantir were kirin hesp, ew qas jî gengaz e ku dewlet-netew were kirin, yan jî hesibandin, sosyalîst!
Tevî vê yekê, gengaz nîne ku tekanetiya dewlet-netew, bi rêya qutkirina wê ji şêweyên dîrokî, yên berê were ravekirin. Cewazîbûna wê ji çiqas pêşketibe bila bibe, ya destnîşankar daneheva dîrokî ya desthilatî ye. Em li Îngilistanê binêrin, ku yekemîn welat e ku dewlet-netewê birêxistin kiriye. Îngilistan di destpêkên sedsala 16. de di pencika desthilatî ya Îspanya, Frensa û Normanan de ye. Eşkere ye xeteriya ku tesfiye bibe, eger nikaribe xwe weke dewlet-netew birêxistin bike. Ew bi xwe qraltî ye. Xanedanî li pey hev tên û diçin. Aboriya wê, bi koçberiyên ku ji dema neolîtîkê û vir ve di rêya Ewrûpa re diçin, tê avakirin. Cewaziya wê ji welatên din ên Ewrûpî, di bingeh de şûngeha wê ya giravî e. Dewlet-netewa xwe, bi rêya xwespartina van mercên dîrokî û şênber, ava kir. Dîrok vê pêvajoyê di nava temamiya şênberiya wê de vedibêje ka zêdebûna hêza Sterlîn (yekeya pere ya Îngilîs) çawa meşiyaye dest bi dest (mil bi mil) li gel deyndarbûn û yekdestîbûna mezintirîn a li ser aboriyê. Her wisa, tê zanîn ku, ji bo pêngaveke serwerî, berê xwe da şoreşa sanayî jî. Wate, eşkere ye ku, bêyî hebûna dîroka Îngilîs, dîroka wê ya xanedanî bi taybetî û xanedanî ya wê bi xwe, em gengazbûna dewleta netew a Îngilîs li milekî bihêlin, tew qet nikare were hizirîn. Xanedanî şêweya dewletê ya herî berfireh û demdirêj a bi dirêjiya dîrokê ye. Sedema ku Îngilîstan hîn jî dev ji forsa xanedaniyê bernade, bi vî aliyê dîrokê re pêwendîdar e. Demokrasî û komar pirr sînordar in. Împaratorî formeke hîn guherdetir e. Eger danehevên desthilatî nebin, ku bi hezaran salan in weke yekdestiyên herî palandî (refînekirî) herikîne û hatine, nikarin çêbibin devlet bi giştî û dewletên netewî bi taybetî.
Pirr hindik qala pêwendiya dewlet-netewê bi çavkaniyên teolojîk re hatiye kirin; lê vê mijarê ta radeya dawî girîng e. Karl Schmîtt, dema diyar kiriye ku çavkaniya tevahiya têgînên hemdem ên siyasî, teolojîk (zanista li ser xweda) e; rastiyê bi aliyekî wê ronî kiriye. Eger kesek bi baldarî lêhûrbûneke sosyolojîk bike, wê zoriyê nekşîne tespît bike ku ol û hêmaya xweda, ku pê re pêwendîdar e, şêweyên herî kevn ên nasnameya civakî ne. Ol û xweda, divê bêne têgihîştîn weke pêdiviyeke serdemên heşmendiyê, bêhtir ji bûyîna her yek ji wan bizanebûn nasnameyeke hêmayî. Sêwiran (tesawir)a kolektîv a civakî, dihizire weke yek ji rêyên mayîna li ser piyan, ku xwe bi têgînên herî pîroz bike nasname. Di jêderka xwedatiyê de homîn/pîrozbûyîna heyîna civakî heye. Bi pêvajoyê re, herku veqetîna dewlet û civakê bilez dibe, payeyên pîrozî û xwedatî têne derxistin ji bûyîna nasnameya kolektîv a civakê û têne kirin malên desthilatdaran û yên xwedî dewlet. Serweriya bîrdozî li vê derê rola girîng dilîze. Tê diyarkirin ku desthilatî û dewlet ji çavkaniya xweda ne; lewre êdî rê vedibin ku, weke desthilatdar û xwedî dewlet, îdea bikin ku ew bi xwe jî pîroz in û xwedayî ne. Êdî ne zor e ku xwe bigihînin têgînên ‘qralê xweda’ û ‘siya xweda’. Her wisa wê dereng nemîne ku têgînên ‘qasidê xweda û siya xweda’ jî, li pey hev pêş bikevin.
Her çend dewleta laîk dixwaze xwe li derveyî vê pêvajoyê bihêle, li ev ne rast e. Laîktî, ku rêgeza bingehîn a civata Mason e, ku ji bandora dêrê nerehet e û koka wê bigiranî Cihû ye, weke pêdiviya xwezaya wê ye ku, ji xwe weke cemsera dijber a rêgeza rûhanî, heyîna xwe di pîvana mezin de ji van têgînan bigire. Pêwîst e bi rengekî eşkere bê diyarkirin ku ne laîktî bi qasî ku tê rawêjkirin cîhanî û sekular e û ne jî rûhanîtî bi qasî ku tê têxmîn/rawêjkirin axretî û ûxrewî ye. Herdu têgîn jî cîhanî ne û civakî ne. Dogmayên bîrdozî cewaziya di navbera herduyan de vekirine.
Lewre, dikare bê payîn ku hêmaya ji çavkaniya xwedayî ya desthilatî û dewletê, ku bi dirêjiya tevahiya çaxan hatiye dîtin, heman weke xwe, li çaxa me biteyîse. Nikare were hizirîn ku dewleta hemdem jî ji vê teyisanê bibandor nebe. Ev têgîn bi dirêjiya dîrokê wisa hatiye strandin. Têgînên dewleta laîk û desthilatî binakok in û nediyar in.
Dewlet-netew barkirî ye bi têgînên xwedayî, zêdetir ji ya tê rawêj/texmînkirin. Rajêrî merasîmên homîn/pîrozbûyînê ye, bi qasî ku di ti serdema dîrokê de nehatibe dîtin. Têgînên mîna ‘welat’, ‘al’, ‘unîter’, ‘serxwebûn’, ‘pîrozî’, sirûd/marş-muzîk’, ‘vegotina bi awayê çîrokkirinê’, û wekî vana, ku xwe dispêre wan û wana weke hêma ji xwe re bijartiye, ji qraltiyên-xweda zêdetir xwedî payeyên xwedayî ne. Ti şêweya dewletê, bi qasî dewlet-netewê, zirxên bîrdozî, huqûqî, siyasî, aborî û olî li xwe nekiriye. Sedema bingehîn a vê yekê dîsa ew e ku deriyê bingehîn ê debarê ye ji bo burokrasiyeke sivil-leşkerî, ku pirr qelebalix bûye. Eger ji bin burokrasiyê qoltixên dewletê bêne kişandin, wê mîna masiya derketî ji avê lê were. Dewlet ji bo wan pirsgirêka mirin û mayîne ye. Kirmişandina dewletê bo payeya herî pirole ya xwedatî, têkîldar e ji nêz ve bi vê taybetmendiya burokrasiyê re. Sedema ku di modernîteya kapîtalîst de, bi qasî ku di ti modernîteyan de nebûye, ewqas li ser dewletê tê rawestîn û tofan tê rakirin, dîsa guherana di pêkhateya wê ya çînî de ye. Her wisa, di navbera kirpana modernîte, dewlet-netew û bi taybetî “yekîtîgirî-unîterî” û têgîna ‘yekîtiya xweda’ de têkiliyeke nêzîk heye. Çawa ku di dîrokê de xwedayên qewm û qebîleyên din tevli qebîle û qewmên xwe ve hatine tesfiyekirin û di nava xwedayê zal/hakîm de hatine helandin, xwedayên wan jî di nava xwedayê qebîle û qewma zal de têne helandin û tekkirin. Dema em di nava vê rastiya sosyolojîk de li têgîna ‘yekîtiya xweda’ binêrin, em ê bi rengekî hîn hêsantir xwe bigihînin wateya wê.
- Ayrıntılar
Ev car ne li derdora Dîcle, ji bilindahîya çiya, dengê geş tê. Bi nalîn û bi newala dikeve.
Ev car li ser kaniya Firat tê, ew dengê zelal û bi bandor ku geş tè u nalîn bi niwala dikevè, mişênî bi newal û mesîla dixe.
Ev car ne li bilindahiya Botan, Gabar û Cûdi ye, li bilindahiya çiyayê Bingola şewitî, li ser bilindahiya Bandozê, ku çirûskê Bêdewê, Kelêşe ronahî bi azmana dikeve.
Ev car ne şirşira xwîna çeleng û egîdê diherike ser ava Dîcleyê.
Ev car di dirêjî ser çavkaniya Firat, Perî ku ji xwîna mêrxasan rengê avê sor dibe.
Ev car ne Gabare ku fir fira çûk û reva pezkoviyane ku ji çiyayê bizina tê û ji ber tengê tifingan lehengan xwe didin alî.
Ev car ew çûk û pezkovî li Newala Perî û li Şehid Xebat in. Ji dengê çirûsk û çapiliyê direvin.
ev car li serkanîye Firat tè, ew dengè zelal u bi bandor, ku mişènî bi niwal u mesîle dixè,
Ev car ne germahiya şer û qîrê Hogirê Bota ye, ku berfê dihelîne, kulîlkê beroj û zinarê çiyayê Botaye.
Ev car dengê Hogirê çiyayê Bîngolê ye, ku germahiya şer û qîra xwe li derdora Bandozê berf helan û kulilk vekir.
Ev car ne dengê lehengê Bota Kendal, Aydin, Serhildan, Silav û Sorxwînê ye, ku bangawaziya serxwebûn û azadiyê bûn…
Ev car dengê lehengê Bîngolê, Hemze, Necmî, Çiya, Bager û Şervana ye, ku bûne bangawaziya serxwebûn û azadiyê ye.
Ev car ne dengê şerê navsera çiyayê Gabarê ye, ku daristan dihejandin,
Ev car ev dengê şerê bilindahiya zozanê Bandozê ye ku gihayan dihejîne…
Erê Firat te jî xwîna şêrîn ji rihê min kişand û tevlî ava xwe kir da ku bigihîne ava Dîcle.
Erê Firat te jî wek Dîcle ava xwe sorkir bi xwîna van egîdan
Erê Firat te jî wek Dîcle ji me girtin, ji ber çavê me da wendakirin, ew delal û şêrînên li ber dilê me.
Erê Firat te jî wek Dîcle weşand û bir, ew pêlê daristan û kulîlkê me
Erê Firat te jî wek Dîcle ew dengê bilbilî bir nava qîrê pêlê xwe
Erê Dîcle û Firat, biqîrin û bêjin ji mirovahiyê re, ew berxwedan û awaza van hevala
Bêjin we xweşikbûna çav û rûkeniya wan hevalan
Bêjin ji zarokê xwe re ew tirsa ku xistine dilê wan dijmin û neyara
Bêjin ji dora xwe re ew çirûskê ber devê çekê xwe firîn nav stêrkên asîmana
Bêjin wê dilpaqijî û bawerî ya wan a bi serkeftin û azadiyê
Erê jibîr neke Dîcle… Jibîr neke Firat!
Wan dengên jiyanê, wan dengên azadiyê…
Jibîr nekin wan xweşikbûnên cîhanê…..
Haki Mardin (Gabar)
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Di 11’ê Çile de saet derdora 14.00’ande girêdayî Şirnex li Girê Çolya li dijî maşîneke leşkerî ji aliyê gerîlayê me ji bo bîranîna gerîla yê mey ê dawî li Mêrdînê şehîd ketine çalakiyêke bersivdayinê hatiye lidarxistin. Di encama çalakiyê de hejmara kuştî û birîndarên dijmin ji aliye me nehatiye zelalkiririn.
- Ayrıntılar
Demsal guherî. Zivistan bi hemû hêza xwe bi carekê hate. Berf, baran li hemû deverê hatina zivistanê dipeyitîne(îspat). Her demsal bi rengê xwe jiyana hemû zindiyan mîsoger dike. Piştî payizeke zuha zivistanê xwe nîşanda. Axa bîrçî tînahiya xwe hinek be jî derbaskir. Payizan hemû zindî amadekariyê xwe ji bo zivistanê dikirin. Neha jî ji bo zivistaneke aram derbasbikin li baregehê xwe ne. Moriyan hemû bi hevre barê ji xwe meztir li pişta wan li mala xwe ya binerdê bi qûtê zivistanê dagirtine. Sivorî dar dar geriyane û qûtê xwe yê zivistanê amadekirine. Welhasil hemû zindî amadekariyê xwe bidawî kirine.
Gerîla jî amadekariyê xwe yê zivistanê bidawî kirine. Hemû amadekarî bidawî dibe û ji bo zivistaneke berhemdar ji bo amadekariyê biharê, heyameke nû di warê bîrdozî, polîtîk û leşkerî xwe amadedikin. Piştî heyameke bi tevger û zivistaneke mîna pêvajoyê germ, germ derbasbibû, zivistan li çiyayan jî destpêkir. Ev zivistan diyar e wê pir sar bibe. Lê wê pêvajo berowajî wê germ derbas bibe. Wê ev zivistan bibe zivistana ku hemû aliyên pirsgirêka kurd bê nîqaşkirin.
Roj nîne ku di rojeva Tirkiyê de pirsgirêka kurd neyê nîqaşkirin. Nêrînên Rêberê Gelê Kurd li her platforman tê nîqaşkirin. Rêberê Gelê Kurd di hemû hevdîtînên xwe de ji bo çareserkirina pirsgirêkê nêrînên maqûl tîne ser ziman. Beramberî hemû nêzîkatiyan Rêberê Gelê Kurd alternafên cûda pêşkêş dike. Ji bo vê zivistanê ji bo çareserkirina pirsgirêkê bi nîqaşên erênî derbasbibe Rêberê Apo bi bangawaziya bêçalakitiyeke heta hilbijartinan kir. Tevgera Azadiyê jî bersiveke erênî da vê bangawaziya Rêberê Gelê Kurd.
Lê mixabin hukumet û çapemeniya tirkan hemû hewldanên Rêberê Gelê Kurd berovajî dizîvirinin û dilxerabiya xwe cardin nîşandidin. Rêber Apo gote ezê di meha adarê de nîrxandinên berfireh bikim lê wan gote dema agirbestê paş ve kişandiye. Nizanim şer dixwazin û hezar û yek berowajî kirin…
Gote fethullahçî jî dikarin ji bo çareserkirina pirsgirêkê li Rojhilata Navîn roleke erênî bilîze. Rêber Apo gote tu kes nikare biryara çekberdanê bi tena serê xwe bigre, wan gote nizanim gefan li kê dixwe., derveyî xwe tu kesî napejirîne û hwd. bi kurtasî hemû hewldan û nêrînên Rêber Apo dixwazin vala derxînin. Lê tu kes nikare ser rastiyê binuximîne. Şar dûr be mişar ne dûr e. Ew çiqas tune bihesibînin jî, berowajî jî bikin; gelê kurd êdî hişyar bûye. Îrade ya xwe beyan kiriye. Çiqas hewldidin bila bidin çiqas berowajî dikin bila bikin nikarin hebûna kurd êdî tune bihesibînin.
Çawa ku tîr ji kevanê derkeve, fîşek ji tivingê derkeve û axaftina bi lêv bibe, geleke hişyarbûyî û xwe naskîrî ‘mina gelê kurd’ tu kes nikare wî gelî vegerîne heyama dawî. Demeke ku kurdan bi dizî kurdî diaxifîn, hinekan jî ji kurd bûna xwe şerm dikirin. Lê îro tevî hemû zext, girtin, binçavkirin, lêdan û hezar û yek rê û rêbazên çewsandinê fêde nake û bi kurdê hişyarbûyî gavan paş de navêje. Bi hezaran gerîla li çiyan ji bo azadiyê û parastina civakê têdikoşe, bi dehhezaran kurd ji bo bêdengiyê û tunebûne napejirînin li girtîgehane. Û ya herî girîng gel li ser piyaye û xwedî li nirxê xwe derdikeve. Ji xwe tirsa pergala desthilatdar jî herî zêde ji hişyarbûyina gelê kurd e. Ji bo vê jî qaşa gelek sererastkirin û guhertin kirine. Lê encam neguheriye. Her çiqas guhertinan bikin jî armanca wan ewe ku hemû riyên guhertinê derkeve riya ku ew dixwazin. Ji xwe du rû ne, dema siyasetmedar diaxifin, xwendekar bi kurdî diaxivin wan tewanbar dikin, di runiştinên dadgehan de weke ‘zimanê nayê zanîn’ tê binavkirin. Lê ew kanaleke bi kurdî ku tenê kurdên xwefiroştî tê de cîh digrin weşanê dike nesûce. Dema parlementerên BDP di meclîsên de bi kurdî diaxife di derheqê wan de dozan vedikîn û bertekên dijwar nîşandidin. Lê dema dora peyvê tê wan dibêje herkes azade, dikare biaxife û hwd. Lê axaftinê êvara dikin bi roj jibîrdikin. Pêşiyên me vala vala ne gotine ‘axaftinên êvara dikeve kunê dîwara’.
Ya ez dixwazim bêjim ji xwe dewlet durûye, naxwaze gelê kurd bi vîna xwe biryaran bigre û rêxistingeriya xwe xurt bike. ji ber ku tu hêz nikare bi gelekî rêxistinbûyî. Ji ber wê li dijî xweseriya demokratîk ew qas bertek nîşandan. Ji ber kurd êdî wê xwe hewceyî wan nebînin, pirsgirêkên heyî wê di navbera xwe de çareser bikin. Ya jê ditirsin eve ji xwe.
Rojên pêşiya me meha sibatê heye. Meha di mejiyê gelê kurd de cîheke reş girtiye. Wê civaka kurd bi serhildan û çalakiyê xwe vê mehê û komployê şermezarbikin. Pergala ev 12 salin Rêberê Gelê Kurd li giravê digri, lê endamên hizbulkontra ku di salên 90’î de bi hezaran reşkujîya navê wan derketine. Lê bi carekê de hemû berdan û piştre qaşo xwestin bigtin lê nema kes ji wan dîtin an dixwazin civak wusa bizanibe. Nêzîkatiyên hukumeta AKP’ê hêvî nade lê ger dema em xurbin, rêxistingeriya xwe xurt bikin, tu hêz nikare pêşiya gelan bigrin. Gelê me her ku xwe li gorî xweseriya demokratîk bi rêxistin kir wê ew qas kêm hewcedariya wan bi dewlet û hukumetê çêbibe. Ji ber wê roj û mehên li pêşiya me gelekî girîngin. Hukumet û pergala heye her çiqas naxwaze gavên erênî biavêje û berjewendîpereste, bi çalakiyên demokratîk û hûnandina meclîsan wê wan mecbûr bihêle ku gavan biavêjin. Ji xwe maf nayê dayîn, tê girtin. Ev mafê me yê xwezayiye. Em kurd in û emê bi kurdî biaxifin, em arî ne û bi hezaran sale em li vê erdnigariyê dijîn û tu hêz nikare me jê biqetîne. Ev çiyayan bi hezaran salan ji me re malavaniyê dikê, dikare bi hezaran salê din jî bike. Tenê em hêza xwe bizanibin û li gor wê tevbigerin. Ji lewra hêza mirov (bi civaka xwe re) têra hemû tiştî dike, û tu tişt nikare jê re bibe asteng.
Ji bo gelan yekane riya rizgarî û azadiyê rêxistinî û yekîtiye. Ji bo vê jî keç, xort ciwan, jin û kal hemû kes divê bê rêxistin nemîne. Nemaze gelê me yê zext, zorî û bi tunehesibandinê re rû bir û maye, herî zêde pêwistiya xwe bi rêxistingeriyê heye. Ji ber wê diruşmeya me ya 2011’an bibe ‘werin rêxistiniyê, bila tukes bê rêxistin nemîne’ ye.
Salar Mendo
- Ayrıntılar
Wek encamên têkoşîna Azadiya Gelê Kurd roj bi roj kêlî bi kêlî qeydan û zincîrên koledariyê tên şikandin. Her dilopek xwîna keç û xortên kurdan dikeve ser çiyayên Kurdistanê qeydan û zincirên koledariye diheline û hêza dagirkeran dimirçiqîne. Her pêlekî bîrdoziya Serokatî li İmrali’yê radibe gelê kurd re dibe vîneke pola û jiyanek azad. Ji ber bilindbûna û geşbûna tirêjên Rojê her kelî Kurdistan ronîtir dibe û ev rewşa heya azadiya Roja bilind wê berdewam bike. Îro jî bi nîqaşên xweseriya demokratik ve qada ku roj bi roj roni dibe qada zimanê kurdi ye.
Piştî ku gelê kurd biryar da û got ku wê zimanê kurdî di hemû qadên jiyenê de bi kar bîne, gelê kurd ê demekî nikaribû qasetekî kurdî jî guhdarbike, wek axa ku bi salan ji avê hatî dûrxistin ber bi zimanê xwe ve herikî. Êdî em dibînin ku her sûkên Kurdistanê de gel, ji bo xwedî li kurdî derkevin ketine nava pêşbirkê. Bê guman ev rewş berî her tiştî mirov hem bi çoş dike hem jî mirov xemgîn dike. Sedema kêfxweşiyê ew e ku dagirkerên ku salane nikaribûn kurdan û zimanê wan kurdi tune bikin ji ber hêz û îradeya kurdan û bi saya serê Têkoşîna Azadiya Kurdistan binketin. Sedema xemgîniya mirov jî ew e ku divê xwedî derketinê de qadeke herî girîng kes bala xwe nade wê
Bê gûman di têkoşîna zimanê kurdî de qadekî herî girîng qada rojnameya Azadiya Welat e. Wek tê zanîn bi encama têkoşîna salan Azadiya Welat biserket û wek berfînekî zext û zor şikand û cihê xwe yê wek rojnameyek rojane di firoşxaneyan de girt. Belê ev zor û zehmetî her çiqas di roja me de jî berdewam bikin jî Azadiya Welat di xwedî derketina zimanê kurdî de erka xwe pêk anî û rola xwe list. Lê mixabin di serî de xebatkarên qada siyasî û xwendevanên kurd taybet jî yên zaningehan û gelê kurd li hember Azadiya Welat erka xwe bicîh neanî.
Belê îro tenê hejmara rêvebir û xebatkarên partî, sazî û dezgehên kurdan bi hezaran e, tenê hejmara xwendekarên kurd ên zaningehên tirkiyê û kurdistanê du sed hezarî zedetir e. Tenê ew her du beş ji bo jiyan bikin rojê herî kêm qedehek av vedixun wisa jî ji bo jiyankirina çand û zimanê xwe rojnameyek Azadiya Welat bikirin û bixwinın wê tiraja Azadiya Welat bi sed hezaran derbas bibe. Ger em beşên civakê ên din jî tevlî bikin bê guman Azadiya Welat wê bibe rojnameyek tiraja wê herî zêde. Lê mixabin îro ev tiraj tenê 5-10 hezar e. Ev jî berî her tiştî şerm û nakokiyek me ya herî mezin e.
Ji bo em bikaribin xwe ji vê şermê rizgar bikin û xwedî li derketina zimanê kurdî geş bikin û zimane xwe standart û serkeftî bikin pêwist e hema di niha de em destpê bikin û her roj çawa bê xwarin û vexwarin em nikaribin bijîn wisa jî em herî kêm her roj hejmarek Azadiya Welat bistînin û li hember dîrok û taybet jî li hember zimanê kurdî em erka xwe bi cih bînin
Mem Amed
- Ayrıntılar
Her demsalekî di hindirê xwe de cîhanekî nepenî dihewîne. Cîhan jî bi xweşikbûna her demsalekî re çavê xwe ji xewa mirinê dişû. Mîna zarokê ji nû ve di deryaya çavê dayika xwe de wata jiyanê hîs dike.
Jîyan jî hebûn û hestên xwe bi van demsalan tîne ser ziman û bi her demsalekî re jî mirovahî xwe nû dike û şerê jîyan û mirinê ji nû ve destpêdike. Xweza bi bedewbûna xwe mîna heyva çardeşevî rêwîtiya kerwanê azadîyê dike.
Havîn bi ked û xwîdana xwe, li deşta rojê meydana şahsiwarê gerdûnê digerîne û li pey xwe kefenê mirinê diçirîne. Qêrîna Zivistanê bi tûndî dixwaze serdestîya cîhanê bike û li ser erşê ezmanan rûne. Pelçemokê daristanan jî li ser şopa payîzê serhildana û qîrîna gelan bi rê têxe.
Lê di nava giyan û xweşikbûna van çîyayan de, jîyan xwe bi rengekî cuda tîne ser ziman. Xweza bi gerîla re rêwîtiya jîyanê dike û gerîla mîna koçerekî bi her demsalekî re govenda zayînê digerîne. Mîna bazan hêlîna xwe li navsera çîyayan dihûnîne û tîrêjin rojê hembêzdike. Li ser dêmê xaka kevana zêrîn û li ber bejna simbilên bi xêr û bereket dilan sermest dike .
Erê! Gerîla evîndarê jîyana xwezayî, deng û rengê wê yê bê mirin e. Mîna ava çem û deryayan tim jîyanê zindî dikin, ji çîyayan bilintir û ji deryayan kûrtir, mîna Buharê bi xeml û xêlin. Ewin dengê xaka pîroz, keskesora Cûdî, Gabar û Zagrosan. Mîna şahdemarê gîyanê jîyanê, bi hev re bûne dost û heval. Mîna pepûleyan ji çîyayekî ta çîyayekî û ji deştekî ta deştekî, bi yek dil û vîna xwe, bedena şûn waran dixemilînin. Ewin dîyarîya xaka bereket û hebûna gelê bindest. Ji bona wan sar û serma ne xeme, ji ber ku dilê wan her dem germe û ji bona azadiyê her tim lêdide. Çîya ji bona wan dîroka zayîna însan e, roj û şevên wan mîna şewqa stêrkan tim geşin û diçirisin. Rêwîtiya wan a jîyanê, mîna mîlê demjimêrê, tu rawestgihan ji bona xwe nasnake. Ji ber ku tama jîyanê li van waran pir cudaye û mirov di nava vê jîyanê de ji nû ve xwe nasdike û bi keda destê xwe û vîna azad jîyan dike û her hewildanê wî ji bona efrandina jîyaneke nûjen e. Di eynika rastîyan de xwe ji nû ve dibîne û jîyanê mîna dayikekî bi hemû hêza xwe hembêz dike. Ev jîyan mîna xwezayê her tim zindî ye û ji mirovan re dibe guh, çav û ziman. Mirov tê de bi çavê xwe xweşikbûna jîyanê ji nû ve hîsdike, bi zimanê xwe jî ji nû ve peyvan li pey hev rêzdike û rastîya vê jîyanê li ser rûpelên dîrokê xêzdike. Mîna wêneçêkerekî bi telîyên xwe yê zêrîn li ser bedena xaka pîroz wêneyên zindî xêz dike.
Her tiştê vê jîyanê, ji bona wan hesan dibe, ji ber ku armanca wan mezinin û hêviyên wan yê jîyanê mîna çîyayan bilindin û mîna deryayan kûrin. Di şer û cengê de mîna lehengan meydanê dixwînin. Ne germahîya Havînê bi dijwarîya xwe û ne jî bayê Payîzê û berfa Zivistanê bi sir û seqema xwe zora wan dibe. Ji ber ku ew di deryaya dilê xwe de hêviîyên Buharê dihewînin û mîna berfînan berxwedan bûye parçek ji jîyana wan.
Jîyan bi xwe ji bona wan perwerdeya herî mezin e, ji bona wê her bîskê demên wan tijî ye. Bi şev û roj û di her şert û mercan de ew xwe perwerde dikin. Mîna ava ku ji bin belekîyê berfê dizenzile û li ber tava Buharê diçirise. Ew jî bi riya vê perwerdê dil û mejiyê xwe paqij dikin. Rêwîtîya wan rêwîtîya azadîyê ye û mîna pêlên deryayan tu sînoran ji bona xwe nasnakin.
Her demsala Zivistanê ji bona wan destpêkeke nû ye û vegotina hemû demsalan xwe di wê demsalê de tîne ser ziman. Ji ber ku ew jî mîna xwezayê di her Zivistanekî de xwe ji bona zayînekî nû amededikin. Piştî rêwîtiyeke dûr û dirêj, ji nû ve xwe ji bona nûrojeke bi serkeftî bi riya perwerde û ji nû ve avakirinê, xwe bi hêz û coş dikin. Ji ber ku ew jî mîna her zindîyekî li ser rûyê vê xakê jîyan dike, bi hazirî û tevdîr tev digerin. Ji bona wan demsala Zivistanê demsala perwerde û amedekarîyê ye. Lewra di vê demsalê de, xwe ji nû ve di ber çavan re derbasdikin, kêm û kurtîyê xwe nasdikin û mîna av zêmê xwe her tim nû dikin. Bi coş, heyecan û kesayetîyeke nû, rêwîtîya xwe didomînin û mîna birûskê dixwazin cîhanê bi remanê xwe ronîbikin û sînorên di nava dilan de bihelînin.
Li ser çîyayan mîna kovî û xezalan govenda zayînê digerînin. Li ser dijmin de mîna şûrê Guhderz û gurzê Rustemê zarin. Bi kêf, şadî û bi dilekî tijî evîn mîna gulên Buharê, cîhanê tev hembêzdikin. Her tim xwe bi rext û fîşekan dixemlînin, ji bona wan çek mîna parçeyekî ji canê wane û bê wê dijmin nayê rê. Ji bona vê yekê her tim ew dixwazin, bi riya perwerdeyê hîn bêtir serwerîya xwe li ser xurtir bikin. Dengê wê li ser dijminan mîna dojeh û qebristanê ye û ji bona dost, heval û gelan roja cejn û tolhildanê ye. Ji bona wê, ew di şerê xwe yê jîyanê de, ji bona xwe tu qeyd û bendan nasnakin. Bi qêrîna xwe dîwarê zindanên tarî li ser dijmin de dihilweşînin. Bi dengê û agirê çek û remanê xwe neyar û dijminan dişewitînin.
Ji bona wan her demsaleke Zivistanê amedekarîya Buhareke nû ye, ji bona vê yekê ew xwe ji her milî ve ji bona şer û cenga giran amede dikin. Mejî û dilê xwe bi riya perwerdê paqijdikin û dixwazin ji bona Buhareke nû di meydanê de li beramberî dijminê xwe serkeftîbin. Mîna roja ku tarîya ewrên serdestîyê tar û mar dike. Ew jî bi hatina her Buharekî re bi xwîna xwe ya dikele û hestên xwe yê ku bi asoyên azadîyê av dane ser çopîya jîyanê dikşînin.
Erê ew gerîlane, mîna evîna pepûle û gulan û heskirina çeman ji deryayan re, her tim bi hêvîya xwe gihandina rojên azad tevdigerin. Ji ber ku azadî di serî de ji bona xwezayê û her zindîyekî ku di nava vê xwezayê de dijî pêdivî ye û ew mîna av, nan û hewayê, ji her mirovekî re pêwîste. Ango her însanekî dikare bê av û nan heyanî demekî jîyanbike, lê nikare bê azadî jîyanbike.
Dibe ku jîyana gerîla hatibe bihîstin û guhdar kirin an jê bi dîmenan hatibe temaşekirin. Lê ev tevger tevgera şehîdan e û tenê yê ku di nava van rastîyan de jîyan dikin û her roj ji bona jîyaneke azad li beramberî mirinê şer dikin. Hîn bêtir wata vê jîyanê hîsdikin û bi dil, can û xwîna xwe hembêz dikin.
Hamid Dêrik
- Ayrıntılar
Dem baş mirovê di ruh de azad dijî. Dembaş mirovê navê wî li ser dilê însana hatiye neqiş kirin. Bûye xewn û xeyalê hezar mirovan. Şoreşgerê li Îmralî li berxwe dide, gelo ew însanekî çawa ye? Herkes mereq dike ku nasbike. Vê mereqê deriyê zanistê ji herkesî re vekiriye. Dibe ku ber bi azadiyê ve gav avêtin, yek je merqbun be
Di çavê şoreşgera de min mezin bûna te hîskir. Ji devê pîr û kala min navê te bihîst. Di mejiyê min de tu bûye afsaneyeke veşartî. Afsaneyeke xwediyê wê jiyan dike. Raste ewqasî hesan nîne mirov wî bibînê.Lê belê min ti carî texmîn nedikir ku ew afsane wê têkevê nava çar dîwara de. Lewra hevoka (Rêber APO hate girtin) kesekî cesaret nedikir bi lêv bike. Mejî û dilê kesekî ranedikir ku wê hevokê bibhîsê. Kesekî bawer nedikir ew afsane di wê tarîtiyê de bijî. Eger dil û mejiyê mirovên Kurd dîlgirtina te qebûl kiribana, canê xwe parçe nedikirin. Însanên dagirker ewqasî bê wijdanin, dîlgirtina te li xweşiya wan çû. Lê belê nepirsîn dil û mejiyê çiqas însana bi dîlgirtina te re hate dîlgirtin. Hestên ku mirovên Kurd di wê rojê de jiyan kirin tenê xezebên ku têne serê cîhanê dikarin xezeba wê rojê bidin îfade kirin.Di carekê de tarîtiyeke kor bû sîber li ser mirovahiyê. Ne xema neyara bû însanên Kurd çawa êşiyan. Niha ji xwe re digotin “ Kurd çawa be jî fêrî êş û qutbûnê bûne” lê belê qet texmîn nekirin girtina te wê agirê têkoşîn hîn gurtir bike. Roja tu hatî girtin ji zaroka bigre heta pîr û kalan hîskirin nırxê wan yê herî mezin di destê dijmin de ye.
RÊBERÊ MİN...
Însanê ji mirovahiiyê hezdike û li hemberî zoriya xwe nadê paş. Zoriya tehemul dike û bê çare namînê. Xwedî li sozên xwe derdikeve û dilê wî tijî hezkirine. Cihê herkesî di dilê wî de heye, bi navê gelê xwe jiyan dike û her tiştî fedayî gelê xwe dike. Ji westandinê natirse, xwe dike parçekî ji gelê xwe û li gorî wê xeyal dike û armanc datînê pêşiya xwe. Bi dost û hevalê xwe re duruste û riya azadiyê bi bedelên mezin ji gelê xwe re vekiriye. Mirovakî wiha di xeyalê me de derbas nedibû, îro rastiyeke û Rêberê me ye. Bi hezara gerillayên Kurd bê tirs û xof canên xwe feda kirin. Her quncikeke çiya bi şopên wan şoreşgera hatiye xîz kirin. Jina ku di nava koletiyê de hatibû fetisandin, te azadî bê da naskirin. Bawerî, hêvî, hezkirin, îrade, têkoşîn kirin û azadî tê çi wateyê te bi jinê da naskirin. Jiyaneke bi rengê jinê çiqasî bedew û pîroze te ew lêgerîn di jin de da avakirin.
RÊBERÊ MİN:
Tişta herî balkêş ji min re dihat, tevlîbûna hevalên jin bû. Li gorî zîhniyeta deshilatdar min jin naskiribû. Ew hêza têkoşînê, şer û berxwedaniyê min di xwe û di jinê dîtir de nedidît. Dayîmî jin zeyîfe û tenê bi karê malê re mijûl dibe di mejiyê min de hatibû çandin. Bizrê bawerî, hêvî û lêgerîn di min de hatibû ziwa kirin. Di civaka Kurd de tevlîbûna jin ji şoreşê re pir xerîb dihat. Di malbatê de, di civakê de û di her nêzîkatiyekê de bi te didin hîskirin tu bela serê wanî. Her çiqasî zilam li hemberî jinekê zeyîf be jî û bê wê nikarê jiyan bike, lê belê bi te dide hîskirin tu bê nirxî û ew herdem hêz e. Zilam û malbat di bin vê deroniyê de, te bi zincîr û qeyda girêdidin. Li ser mejî û dilê te tijî kevir dikin. Pişt re jî dibêjin “tu mulkê me ye û emê xwedî li te derbikevin.” Di milekî de te mîna însan nabînin û di milekî de jî xwe dikin xwediyê te. Jinên bê zanebûn di navbera vê polîtîka zilam de diçin û tên. Nikarin isyan bikin û dudulî jiyan dikin. Lê belê jinê ku vê polîtîka zilam ya qirêj dibînin isyan dikin. Yan xwe întîhar dikin û dişewitînin. Ji ber hêz di xwe de nabînin, têkoşîn nakin. Ji ber hêviya jiyanê nabînin mirinê dihilbijêrin. Ev nêzîkatiyên malbatê û civakê ji jinê re dibû sedem jin wê hêzê di xwe de nebînê ku bejdarî şoreşê bibe. Her çiqasî zilam dixwazê jin xwe radestî wê qedera reş bike û wiha bi zeman re birizê. Lê belê jin di bîrê tarî û kûr de li benda ronahiyê ne. Li benda yê wan ji vê tarîtiyê xilas bike. Hêza te di jinê de da avakirin, şehadeta hevalên jin û tevlîbûna wan ji her karekî re cesaret da her jinekê ku riya çiya bişopînin.
Bi rengê zilam xebat kirin, li gorî zilam têkilî dayîne avakirin û li gorî zilam qedera xwe diyar kirin êdî nefes li min teng dikir. Weke jinekê jiyan kirin, baweriyeke wisa nînbû. Peyvên wisa bikaranîn tewanbartî bû. Heya ji destê wan dihat tu zeyîfdixistin. Jiyan kirina te bê wate dikirin û pêre jî tu bi xwe ve didan girêdan. Bi îrada xwe jiyan kirin, bi hêza xwe têkoşîn kirin û di her karekî de nasnama xwe diyar kirin êdî bûbû xeyal ji her jinekê re. Mîna aveke di cihê xwe de biseknê û bi zeman re bêhin bide, li min dihat. Min ti carî wate ne dida ez çima jiyan dikim. Xweşikbûna jiyanê di çi de ye? Min hîsnedikir. Jehra koletiyê ketibû xwîna min . Nêzîkbûnê te ji jin re, tevlîbûna jin ji çiya re û şehadeta hevalên jin cesaret da min ez li xwe bizîvrim û li jiyanê bigerim.
Di asoyên çiya de, di dil û ruhê mirovan de, di bin keviran de, di zorî û zehmetiyan de û di têkoşînê de ez li jiyanê geriyam. Bêhna axê kişandina hinavê xwe, bi rijandina dilopê xwêdanê re, bi hîskirina êşê hevalên xwe, bi zoriya re jiyan kirin, li hemberî xwe têkoşîn kirin û bi îrada xwe jiyan kirin min hîskir ez însanim. Bi watedayîna jiyanê û bi naskirina jin re hêvî, bawerî û hezkirin di min şînbû. Her ku çû girêdana min bi jiyanê re zêde bû. Min hîskir ez însanim û mafê min yê jiyanê heye. Her jineke Kurd mafê wan yê jiyan kirinê heye. Lê belê pêwîste di despêkê de jiyana rast kîjane nasbike. Jiyana bi rengê zilam naskirin jiyaneke arzane û koletiye. Di çiya de pêwîste jiyana rast were naskirin. Ew ruhê jin yê lêgera jiyaneke azad pêwîste neyê ziwa kirin. Heta ez di bin seha pergala deshilatdar de derneketim û min di çiya de jiyan nekir, min ew jiyan nedît û hîsnekir. Di ruhê hevaltiyê de, di parvekirinê de û di hezkirina hevalê xwe de min hêviya jiyanê dît. Keçên Kurd pêwîste li mafê xwe yê jiyanê bigerin. Jiyana Rêber APO ji jin re daye avakirin pêwîste tê de jiyan bikin. Ez weke keçeke Kurd naxwazim yek keça Kurd di wê jiyana qirêj de bijî. Dilê min ranekê ku jinek bibe mulkê zilamekî û di bin zilma wî de jiyan bike. Tecawiz kirina jina dema ku ez dibihîsim dilê min tê guvaştin. Qehir û intîqam di min de pêşdikevê. Ji ber zilam bi tecawiz kirina jinekê hemû jina tecawiz dike. Destê xwe dirêjî jiyana azad dike. Pêwîste êşê her jinekê em hîsbikin û wê tenê nehêlin. Gava jinek xwedî îrade be û xwedî li nasnama xwe derbikevê ez hêz digrim û têkoşîna xwe hîn xurtir dikim. Lêgerînê min yê azadiyê hîn xurtir dibin. Her çiqasî zilam bixwazê tovên jina azad tine bike, wê nikarbe. Ji ber hest, ruh û cewherê jin destor nade zilam giyanê wê qirêj bike. Her jineke Kurd pêwîste vî ruhê xwe bi têkoşînê biparêzê. Xwedî li cewherê xwe derbikevê. Xwedî li nasnama xwe derketin bedelên mezin dixwazê. Ew hêza jinê heye bedelên mezin bide. Ev di dîroka PKK ê de hatiye isbat kirin. Gelek hevalên jin bê dudulî jiyan bikin canê xwe bi bomba parçe kirine û jiyaneke azad hilbijartine. Jin bi têkoşîna xwe da isbat kirin ku eger jin neyê azad kirin civak azad nabe. Her jineke di civakê de dijî pêwîste di zanebûna vê rastiyê de be û riya çiya bişopînê.
Belê Rêberê min ezê herdem li hemberî xwe têkoşîn bikim ji bo ez durustbim di jiyanê de. Rê nadim zeyîfatiyê xwe ji bo vê jiyanê qirêj bikin. Jibo ez ji jehra koletiyê rizgar bibim ezê bibim xwediyê têkoşîneke xurt. Bi hêviya we di çiya de dîtin ez we himêz dikim.
Dunya Cemîl
- Ayrıntılar
Ji bo gelê me û raya giştî re!
Sala 2007’an pêvajoyeke ku êrîşên topyekun yên Artêşa TC’ê yên li dijî tevgera azadiyê dihat lidarxistin. Di vê demê de di serî de li bakurê Kurdistanê û li dijî Herêmên Parastina Medya gelek êrîş hatibû lidarxistin. Li Botanê jÎ gelek êrîş ji aliyê dijmin hatiye lidarxistin, gerîla yê me jî bi lehengî bersiv daye. Di demek şer û pevçûn zêdebibû, li Gabarê li derdora Çiyayê Bizin adi navbera leşkerên dijmin ên derketibû operasyonê û gerîla yê me de gelek pevçûn qewimî bûn.
- Ayrıntılar
Ji gelê me û raya giştî re’
Di 19 Hezîrana 2010’ande li navçeya Colemergê, Şemzînanê li dijî Girê Konserveyê ji aliyê gerîla yê me çalakiyeke berfireh hatibû lidarxistin. Di vê serdegirtinê de herî kêm 37 leşkerê dijmin ji aliyê gerîla yê me hatîbû kuştin û bi dehan leşker jî birîndar bibû.
- Ayrıntılar