Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Di roja 24 cotmeh demjimêrên beyanî de di xeta Şilo û Sikiniyê ku girêdayî Şengalê ne çeteyên Daiş bi êrîşek mezin xwestin bikevin nav çiyayê Şengalê. Encama vê êrîşa çetayan tevahîya rojê de pevçûnên giran pir zêde hatin jiyankirin. Di demê vê êrîşê de gêrîllayên me bi çalakiyek ya pusuyê darbeyek giran li çeteyan xistin.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Di roja 23 cotmeh demjimêr 14: 00 de gêrîllayên me li deriyê ketina Şengalê de li hember 2 wesayîtên çeteyên Daiş çalakiya sabotaj pêkanîn. Di vê çalkiyê de wesayîtek bi temamî şewitî roxaye û wesayîta din ji beşek mezin derbe xariye. Gelek mirî û birindarên çeteyan dive çalakiyê de hene lê belê bi temamî jimar ne hatiye zanîn.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Di roja 23 cotmeh demjimêr 14: 00 de gêrîllayên me li deriyê ketina Şengalê de li hember 2 wesayîtên çeteyên Daiş çalakiya sabotaj pêkanîn. Di vê çalkiyê de wesayîtek bi temamî şewitî roxaye û wesayîta din ji beşek mezin derbe xariye. Gelek mirî û birindarên çeteyan dive çalakiyê de hene lê belê bi temamî jimar ne hatiye zanîn.
- Ayrıntılar
Ji bo gelê me yê welatparêz û raya giştî !
Em sembola berxwedaniya mezin a meha Cotmeh ê û fermandarê artêşa jin rêheval Bêrîtan di salvegera şahadeta wê ya bîstûduye mîn de bi rêzdarî bibîrtînin. Em li hember biranîna şehîdên meha Cotmehê yên ku bûne şopdarê berxwedaniya rêheval Bêrîtan bejna xwe di tewînin.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Di roja 21 cotmehê û ji vir û şûn de çeteyên Diaş bi xwesteka li ser herêma derdorê gundê Solak re êrîşî ser çiyayê Şengalê bikin, li vir di navbera gêrîllayên me û hêzên YBŞ yê de li beramber çeteyên Daiş pevçunên giran hatin jiyankirin.
- Ayrıntılar
D
îtina Rêber Apo pir giran bûha ye û ne dîtineke ji rêzê ye. Pir hevalên me yên ku bi qehremantî şehîd ketin bi hesreta ku Rêber Apo bibînin.
Di vê derheqê de Rêber Apo dibêje pir hevalên minên leheng şehîd ketin ne tenê bi hesreta min heta bi hesreta dîtina wêneyê min bûn. Lê bi hemû hezkirin û girêdan û baweriya xwe bi min xwe beşdar kirin heyanî mirinê. Ji ber vê divê ku hûn qîmet û wateyî bidin van hevdîtina û hûn sozê xwe pêkbînin. Rêber Apo kiribû biryar heyanî ku hevalên ku biçin saha şer, min nebînin bila neçin. Yanî her komek ku derbasî çiya bibûya, divê ku Rêbertî wan bidîta û li cem wan diyalog bikira. Hem jî ji bo ku wan binasiya.
Ez jî wek takekes min sê car Rêbertî dîtîbû. Ev ji bo min bûye wek deynekî ku ez divê bidim. Hevdîtina bi Rêbertî re weke perwerdeyekê ku mirov çend salan bibîne. Ji xwe cara yekem ji bo min weke xewnekê bû.
Di sala 1993’an de Rêber Apo li Şamê bû ez jî li Cizîrê bajarê Amûdê li gûndan min tev komekê xebatî gel dikir şevekê min dît rêveberiya gundan ji min re xeber şand û got bila hevala Leyla zû were ez jî hatim min got qey ezê herim çiyan ji min re gotin tuyê biçî ji bo hevdîtina Rêber Apo, ez matmayî mam û min bawer nekir min got qey ez xewn dibînim.
Min wê şevê qet xew nekir ji kelecana min ji xwe re digot gelo Rêbertî çawa ye û ezê çawa pêre bipeyvîm. Şeva min her di nava van pirsan de qediya û sibehê em bi rê ketin çûn bajarê Qamişlo. Ji wir em bi trênê çûn Şamê. Em komek bûn hemû hevalên xebatê bûn û Rêbertî kom xwestibû ji hemû herêman ji bo rewşa rêxistinî û ya gel bi zanibe. Em hemû amede bûn û Rêbetî hete ber derî em hemû rabûn ser xwe, min ji xwe re digot, ya rebî ev xewna min çiqasî dirêj bû min li Rêbertî dinêrî û li wêneyê wî yê li malê daliqandî bû dinêrî. Her min berê xwe dabû Rêbetî û min lê temaşe dikir û min dixwest ez baş binasim. Min serma xweribû û berî ku Rêbertî hat hîç deng ji min nehat. Cara dûyemîn di dîtina Rêbetiyê de em ji perwerdê derketibûn, em 40 hevalên jin bûn û ji her deverê heval hatibûn ji bo perwerdê. Rêber Apo venêhêrîna me dikir û di derheqê me de agahî digirt. Perwerdeya me di dawiya 1994 û 93`an de bû, 6 mehan berdewam kir. Dema ku em çûn cem Rêbertî serê Adarê bû. Pirtûka Rêbertî ye ya Çawa Bijîn nû hatibû çapkirin. Herî zêde gotûbêjên me li ser wê pirtûkê bû. Emê derbasî çiya bibûna me sozên xwe da, xatir xwest û em bi rêketin.
Cara dawî bû, piştî konferansa me yê jin ê eyaleta Cizirê bû. Ji ber sedemê rê em derbasî çiyan nebûn û vê carê emê derbasî çiyê bibin lê her du rêveberiya Cizîrê di nîşeya min de nivîsandibûn ku ezê li cem Rêbertiyê perwerdê bibinim. Ji ber ku keça mama min hevala Şirîn şehîd ketibû û hevala min a zarokatiyê bû. Ji ber vê dixwestin ku ez perwerdeyekê bibînim û paşê werim çiya û min jî di xwest ez kêliyekê beriya din xwe bigîhinim çiyan.
Dema ku em gihiştin cem Rêbertiyê, gava ku ez rabûm û min xwest xwe bidim nasîn. Hema Rêbetî ji min pirsî ma cara din tu dê neçûbûya çiyan? Min got belê Serokê min got çima neçûyî? min got hevalê … me derbas nekir û got rê tune ye. Rêbertî got ev zihniyeta zilam e, ji ber şerê başur gotine hevalên jin bila niha necin. Jixwe ew heval jî li kêleka Wî bû, destê xwe li nava pişta wî da û got, vê carê wê di bin venêhirîna min de biçin tu kes nikari wan rawestîne. Welê me xatir xwest û em bi rêketin. Jixwe di serî de gava ku notê me girte destê xwe got, ên ku dê li cem me perwerde bibîninin kî/ê ne bila rabin ser xwe. Min dengê xwe nekir hinek heval rabûn jixwe navê min jî hebû. Hevala ku li kêleka min got, ew dixweze biçe çiyan, min dît hema Rêbertî li min zivirî û got, çiya ma qey hinek naxwazin li cem me perwerde bibinin? Min got qey xwîna min zûhabû û ez matmayî mam paş min dît keniya û got nexwe dixwezin ji demekî zûtir xwe bigihînin çiyayên azad, bila biçin em ji wan re serkeftinê dixwezin. Paşê min dît ku xwîn bi min ve hat, me xatir xwest û ji ber ji Rêbertî xatir xwestinê ez pir xemgîn bûm.
Bi rastî sê caran dîtina Rêbertî ji bo min bû hêzeke mezin û hin jî gotin û tehlîlatên Rêbertî di hiş û guhê min de ye û heyanî ez şehîd jî bibim wê welê bimîne. Ez pir tiştan fêr bûm û ew deynekî mezin ê li ser milê min e û ez ê pêkbînim.
Silav û Rêzên Şoreşgerî
Leyla AMÛDÊ
25.9. 2014
- Ayrıntılar
Ji nav qadên parastina medya yek ji hêlîna gerîla jî Garê ye. Erdnîgariya wê ya ku ji bo hêwirîna gerîla pir guncav e, hiştiye gerîla li vê qadê jî xwe demekî dirêj bicih bike û çeper bigre. Girê Zengil û Heft-tebax bi serê xwe xwedî heybet û xweşikbûneke cûda ye. Lê belê dema mirov derdikeve li ser girê Garê ku vê herêmê jî navê xwe ji vê girê girtiye, em berdin çar aliyê Garê, di serî de çiyayên Zapê, Çarçela hema hema hemû çiyayên bilind ên qadên parastina Medya dixuyên. Li ser vê girê ku derketina wê rêya seatan e û piştî derbaskirina şiverêyên ku bezkoviyan ditirsîne, dîmeneke birastî jî pêhempa heye. Ji vir hilhatina rojê ya ji nav Çarçela û avabûna rojê temaşe kirin, kêliyên zêrîn ên ku bi tu zarî û zimanî de nayên şîrovekirin li mirov dide jiyîn.
Li her çar aliyên Garê çiyayên asê û di nava geliyên kûr de jî çemên ku bihûştê di bîra mirov de weke nîgarekê zindî dikin hene. Yek ji van çeman jî ava Şêranê ye. Aliyekê wê rêze çiyayên Heft-tebaxê û li aliyê wê yê din jî rêze çiyayên Zengilê heye. Ava Şêranê jî ji nav geliyê kûr ê van herdu rêze çiyan afirandiye de diherike. Di destpêka çem de gundê Şêranê heye. Gundekî gelekî kevnar e. Lê belê ji ber heyamên şer çi mixabin ev gund hatiye vala kirin. Darên spîndarê yên li bintara gund wekî ku sema girtine, li ber bê direqisin. Ji ber darên spîndarê, baxçeyên dirî, gûz û hêjîran ên di halê xwe de hatine hiştin ango terikandin mirov ji jor de cihê derketina, zayîna ava Şêranê nabîne. Li seran serî ava Şêranê darên ku dor avê rêz bûne, wekî ku bi tirsa dê ev av jî me biterikîne ew dorpêçkirine û hembêz kirine hene. Ava ku giyan dide wan, wekî ku ew jî dixwazin wê ji her cure qirêjahiyê biparêzin pêçane.
Gelo dîmenên ku çav û dil kişandiye çi qas dikare were vegotin? Ava ku wekî zîvê dibiriqe di çi astê de dikare were behs kirin? Zelaliyeke wîlo ye, wekî ku mirov bi hezaran stêrkên li ser hev de kom bûye tamaşe dike. Belê ava Şêranê jî xwedî zelaliyeke wiha ye. Di cihê wê ye herî kûr de jî mirov pir hêsan binê avê dibîne. Mirov li rengê wê mat dimîne, çawa dibe aveke rengê kesk dihewîne ew qasî zelal û fenanî stêrkan diteyise. Ne biriqandineke qelb û zexel e, bi temamî qemişîneke xwezayî ye.
Her çi qas cih bi cih û di demsalên bihar û payîzê de ava wê har bibe jî, beravajî çemên din, taybetmendiyeke xwe ya cuda heye. Xof ango tirsê li mirovan zêde nade jiyîn. Dibe ku ji ber sedema ava wê ya narîn û zelal be tim û tim mirovan ber bi xwe ve dikişîne. Dema mirov ji ber re derbas dibe, ne pêkan e ku xwe bigre, neçe ser û ji ava wê ya solîna jiyanê venexwe.
Taybetmendiyeke ava Şêranê ya ku wê ji çemên din cudatir û xweşiktir dike jî hewzên wê yên li binê hev weke kevirên domîno rêz bûne û şilavên van hewza ye. Wekî ku her hewzeke wê ji aliyê peykersazê herî pispor ve hatiye hunandin. Wekî ku têkûzbûn û erjengbûna nepeniya xwezayê di çêbûna van hewzan de veşartiye. Çawa ku her pirtikeke berfê ji hev cuda ye, hemû hewzên seranserî avê jî ji hev cuda ne.
Wekî ku hemû bedewiyên gerdûnê ji bo xweşikbûna te derbixînin holê hatine rêxistin kirin. Wekî ku xweza ji bo te derbixîne li holê hemû hêzên xwe seferber kiriye. Birastî jî tu pir bedew î û bedewiya te di mirov de ponijandineke felsefîk diafrîne. Di cîhana îroyîn a ku dixwazin gelek tiştan bêwate bikin de tu wekî abîdeya raman î.
Ma pirtûkên pîroz û zanist jî nabêje, yekemîn zindî di avê de çêbûye? Gelo ji ber vê ye her zindî xwe nêzî avê digre û parçeyeke hebûna wê jî av e. Te bi comerdiyeke mezin ve bereket da axê. Pepûleyek bi wê ava te ya kesk ve xwe dide jiyîn. Pezkovî, cûk, bi kurtasî zindiyên vî warî bi hebûna te ve hene. Wekî her çemekî, tu jî dilê gerdûnê yî. Şaristaniya kapîtalîst nizane ku biqirêjkirina te ve tevahî, dawiya xwe jî tîne. Lê tu her li ber xwe didî, tewer di vê berxwedanê de, tu ne bi tenê yî jî. Rêhevalên te yên gerîla ligel te û li hemberî heman qirêjahiyê şer dikin. Ew jî wekî te ji bo cîhaneke ku têde dagirkerî, qirêjahî nîne, ti tiştek nayê bê watekirin û ji cewherê xwe dernakeve têdikoşin. Ew jî wekî te bi aweyekî herî xwerû û paqij dijîn û parçeyeke vê gerdûnê ne.
Gerîlayên rêwiyên rêyên dirêj bêhna xwe li keviyên te vedidin. Li ber wê dengê te yê newaya xwezayê ye dikevin di nava bîranînin rabirdû û dahatû. Ji ber van kêliyên pêhempa, gerîla bi hebûna te û ji ber ku ew jî her te diparêzên tu jî bi hebûna wan şanaz î. Guhê wan her li wê newaya te ya giyana mirovan aram dike ye. Ew bi zimanê xwezayê ve, bi te re diaxifin. Ê herî baş te fêm dike rêhevalên te yên gerîla ye. Ji ber vê yekê rêhevalên te yên gerîla dê her dem ligel wê dengê pelên te yî wekî şêran digurmije, li hemberî her cure qirêjahiyê şer bikin û wê nehêlin dilê xwezayê ziha bibe û bimiçiqe.
Silav Û Rêzên Şoreşgerî
Ferzad CELALIYAN
- Ayrıntılar
Zagros, dema mirov vê gotinê dibihîse, hestekî zirav weke bayekî sar xwe berdide nav hinavên mirovan. Çavên mirovan bi nêrîneke bendewar û bi rûkenbûnekî şaşmayî, mirovan mest dihêle. Ji vê hestê re, nav dîtin, gelekî zehmet e. Gelek caran mirov di wê kêliyê de, dikeve nav lêgerînekî, lêbelê lêgera çi?
Heybet û xof, bi vî navî çiyayên Zagrosê hatiye naskirin. Gir û lûtkeyên bilind, kendalên ku rûyê geliyan ji te vedişêrê, patikayên, bi serketin û sernivîsên bêdawî, di nava xwe de hemêzkiriye. Bêgûman, ev taybetmendiyên wê di nava mirovan de xofekî dide ava kirin an jî ger em bi zimanê bav û kalan bêjin “hinavê mirovan diqetîne”.
Piştî ku ez li gelek deverên Zagrosê geriyam, ev nav(heybet û xof) her ku cû di hundirê min de meraqek çêkir. Çima heybet û xof? Ji dûr ve bersiv dayîna vê pirsê, her çiqas hêsan be û gotin xwe li ser ziman ranegre, li beramberî pirsê mirov mat mayî namîne. Hetta bersiva vê pirsê bi jêgirtinin(alıntı) ji navdaran, wek ku Persan digot “çiyayên asî” û bi pênase kirina “çiyayên bilenet” ku ji aliyê navdar Îskender hatibû bi nav kirin, bi kar anîna hevokan vegotin tên xurt kirin. Di radeyekî de wate dayîna vê heybetê û xofê rast, dibe ku ev yek ji ber bilindbûna Cîlo, Çarçela, Govendê û ji asêbûna rêyên wê tê, lêbelê kêm e. Ger mirov tenê gundê Stûnê, Satê û Hergûş bibîne, an jî di nav geliyên wê de şop bi şop bigere wê bizanibe ku her çiqas di vê bersivê de para rastiyê xurt be jî, lê kêm e.
Meraqa min her ku cû zêdebû. Ketim nav lêgerîna bersiv dayîna vê pirsê. Her rojekê ku pêşve çû û li hin deverên Zagrosê geriyam, min dît ku her cihek ji cihên wê, hebûna xwe bi hin vegotinan vedibêje. Govendê tenê bi gonvend girtina xwe ya di palê de na, li ser serê wê şahiya mezin bi gelek xelekên govendê dixemilîne erşa xwe. Û bi gotina ger tu, nizanî dîlan bikî, xwe nêz neke. Piştî ditîna vê yekê, ev hevok xwe ji nav lêvin mirovan dertîne. Ger dijminê me, bi dîlan girtina Kurdan şarezarba ewqas binkeftin li wan deran jiyan nedikir. Li milê din Çarçela bi her çar cilên xwe, xwe delalî dihêle. Hele roja ku di asîmanan de mij hebe vê nazdariya xwe zêdetir dike. Çarçela qasî xweşikbûn û nazdariya xwe ewqas jî rêya dîtina xwe ango xwe gihandina wê, zehmet hîştiye. Di nava Zagrosê de mayîn, hebûna gundan li van bilindahiyan hişê mirovan bêpirs nahêle!. Gundên li binaniya çiyayên Zagrosê de, weke ku di rûpelên dîrokê de hatiye diyar kirin, ji gundên destpêkê yên ku mirovahî têde bi niştecîhbûne û jiyana bi berhemdar- rêkûpêk hatiye naskirin. Lêbelê yên dîtir, ji mirovan re hinekî cûda tên. Heya vir hîna ditîna Cîlo û deverên wê ji min re nebûye nesîb.
Lewma pênûsa min li hember cihên min heya niha dîtiye, xwe ji vegotina wan ranegirt. Stûnê gundekî ku dikeve pala girên Çarçela, Hergûş, li pala Govendê. Ev herdu gund, xwedan dîrokekî kevin in. Lêbelê dîroka wan xwe naspêre serdemên avahiyên gundên yekemîn, îxtîmala mezin avakirina van gundan, vedegere serdemên şerên di navbere îmberatoriyetên weke Pers û Roma de. Cihên welê di nava Zagrosê de derfeta xwe parastin û xwe têr kirin dide. Axekî bi bereket, ava xwe zêde, rojekî bilind û ya herî girîng cîhekî ku dijmin nikare xwe bi hêsanî bighîne û bixe bin bandora xwe. Her wiha Zagros bi tevî hemû deverên xwe yên ku me di vir de neaniye ziman, ji ber bilindbûn û rêyên xwe yên asê, derfet nedaye tu kesî ku bi dest bigre. Ev taybetmendî weke ku di dîroka Kurdan de xwe daye îspat kirin, di roja me ya niha de jî di şerê rizgariya netewa Kurd ya 30’î salî de, xwe car din bi hemû zelalbûna xwe, îspat kir. Çanda xwe parastin, bi zimanê dayêkê axaftin bi wateyekî dîtir derfeta herî mezin a ku çiyayên Zagrosê ji niştecîhên xwe re pêşkeş dike, hebûna xwe ya civakî bi îradeyekî azad afrandine. Di radeyekî dîtir de, hesta ku mirov bi dîtina gund û çiyayên zagrosê dibîne û dikeve nav, ji dervî vîna mirov, hesta bi şûn veçûyîn û rûpelên dîrokî yên sipî mane, pêwîstiya guhdar kirina çîrokên hemû zinar û latên wê dibîne. Ger mirov kêmbejî biçekî li dengê dilê xwe guhdar bike, wê bizanibe ku ew deng, tenê yê roja me ya niha nîne, ew dengê vê danêê, xwe digihînê rojên ji şûnve mane. Çawa ku rêber APO dibêje “ dirok di roja me de û em jî di destpêka dîrokê de veşartîne” tînê bîra mirovan. Di demekî ku peyv bêwate dimînin, di nava Zagrosê de vegotinên peyvên serdema me ya niha, xwe vedireşîne û ji nûve wateyên peyvên xwe yên wendabûne, xwe bi te dide guhdar kirin.
Zagros weke dayîka ku xwe li derdora zarokê hemêza wê de xwe dorbêç dike, Zagros jî bi hemû heybeta xwe, xwe li derdora niştecîhên xwe dibêçe. Weke ku min di destpêkê de anîbû ziman, heybet û xof ji derve, Zagros bi hemû şehameta xwe, xwe dide ifade kirin. Ji hundir ve Zagros warê parastinê ye.
Li ser sînga Zagrosan û di nav gelî û newalên wê de, tirs û xof, xwe ji hinavên mirovan dûr dixe, li dewsa wê, ewlekarî, wêrektî, bi hebûna xwe bawerbûn, ji nirxên herî bilind re, henaseya mirovan vedibe. Bêgûman ê ku vê bandorê dide afirandin û bi hêzekî mezin xwe li ser rihê mirovan dide ferz kirin, erdnîgariya wê ya bi heybet e. Cihekî ku dijminê te, bi tevî hemû teknolojiya xwe ya li pêş, ger nikaribe te bixe bin bandora xwe, ji derveyî vê hestê, hestekî dîtir dikare xwe di nav rihê te de bi cih bike?
Hele dema mirov li Zagrosê bi gavên giran digere (jixwe ji ber bilindbûna lûtkeyên wê, mirov nikare bi lez û bez bigere) û bi çavekî ku di nava wê de tijî xof, xofa ka ezê bikaribim xwe bighînim lûtkeyê yan na, li lûtkeyên wê dimeyîzîne, hestekî xerîb xwe dide diyar kirin. Her ku tu gavekî, ji dûrve nêzî lûtkeyan dibî, ew bi rûkeniyekî, sînga xwe ji te re vedike. Lê belê ji bo ku tu xwe bigihînî hemêza Zagrosê divê tu gelekî xwêdan bidî, an na tuyê wê bextewariyê ji destê xwe birevînî. Gelekî balkêş e, gerîlayên ku di nava Zagrosê de dijîn, di wan de bi xwe bawerbûneke gelekî mezin, xwe raber dike. Çavkaniya vê ez bawer im ji baweriya ku erdnîgariya Zagrosê dide avakirin werdigre. Ji van hemû taybetmendiyên wê û gelek taybetmendiyên ku hîna ez nizanim, ger mirov Zagrosê wekî dergûşa parastinê, li rex heybet û xofê bi nav bike, dibe ku hinekî dîtir em bikaribin xwe nêzî rastiya wê û rista wê ya dîrokî bikin.
Bi çend gotinan Zagros pênase kirin, dibe ku tişta herî zehmet be. Di vegotina vê heybeta pêhempa de mirov neçartiyê bijî jî mirov xwe nagre ku hestên xwe neyne ziman. Lewma ji bo dîtina wateya vî warî, dema ku tu bi gavên giran dimeşî divê tu bi meraq, bi xwestek û ya herî girîng, divê tu dengên ku ji hestên te tên, bikaribî baş guhdar bikî. Ev deng, tenê yên roja îro nîn in û dema roj nêzî serê girên bilind dibe, dema mij û dûman xwe hildide asîmanên bilind û dibe toz, li pişt kîjan kevrî û ji kîjan newalî wê dengê teqe reqê bê, dijmin bi xof di nava kozikên xwe de, weke ku di nava bendewariya çarenûsa xwe de be, çima xemdar dibe, tuyê bizanibî.
Gîvara Azad
- Ayrıntılar
Ez vê nivîsê li ber qontarên Agirî dinivîsînim. Ji bo min raste rast dîtina çiyayê Araratê hîn ji zarokatiya min heta niha tê, vê xeyalê her tim heyecan û moral dida min. Min her tim digot ezê rojekê ji rojan xwe li çiyayê Agirî bibînim û heta jê têr bibim temaşe bikim, ez pê bawerbûm ku rojekê vê xeyalê pêkbînim û niha bi rastiya wê xeyalê re rû bi rû me û di nav de jiyan dikim.
Hatina min bê guman ji nişkê ve bû, tiştê balkêş ew e ku ez ne hêviya hatinekî wiha biwate bûm. Niha jî nikarim wê heycana xwe tam bikim. Lê ji bo min ev bû pêvajoyekî nû di jiyana min a gerîlatiyê de, ev dîtina min a çiyayê Agirî, ew heycan min a hatina Bakur hîn mezin kir û bi wate kir. Di Bakur de jiyankirin xwedî watekî giring û cüda ye û ya herî giring ew e ku mirov di zanista mandina Bakûr de be, ew dem jiyankirin bedewbûna xwe ya rastîn dibîne û wateya jiyanê bi dest dixe, hele eger di her gava tu bavêjêî û dengê wan hevalên berê bibihîzî yan hîs bikî ku îro ew heval gihiştina asta şahadetê, yan tu dengê qêrînên zarok û dayîkên di dema îsyanê de qîr kirine bibihîzî wateya her kêliyê cuda dibe. Hin ew deng û reng li ser vê xakê tê dîtin, meşa li ser vê xakê wan wêneya bi min dide nişandan, min bi wê rastiyê re tîne rû bi rû.
Min piştî demekî dirêj dest avêt pênûsa xwe û min pêwîstî dît ez hinek ramanê xwe birijînim ser rûpelê, min êdî weke erkekî dît ku pêwîste li hember dîtina çiyayê Agirî hinek heval hestên xwe bilêv bikin. Ez çiqas li çiyayê Agirî temaşe dikim jê têr nabim, ji ber hinek rastiya dîroka min bi min dide hîskirin, ez carna ji xwe pirs dikim û dibêjim bi rastî ew ez im li ber qontarên çiyayê Agirî me, yan ez di nava xewnekê de me. Ez gava gerîlatiya xwe li vir ber çav dikim, di derbarê vê rastiya zarokatî de gotinên Rêber Apo tenê bala min dibe, azadî ji zarokatî destpêdike, pêre qiyaskirin ji bo min hîn rasteqîn e.
Ez her ku bayê vir dikşînim hûndurê xwe her ku ew ba tê û li porê min dixe, her ku çavê min li wan beybûnan dikeve, her ku ew dengê di şevên tarî de xim xim jê tê, mirov wer hîs dike ev deng hem bi tirs û hem jî bi heybet rû dide. Van dengan dişibin dengê qêrîna wan dayîkan. Dengekî wisa ye ku hîna çiyayê Agirî di nava şerekî de ye. Hin dengê tolhildanê tê guhê mirov. Tolhildana canê jê hatine dizîn radike, canê hîna bû bi jiyanê şad dibûn. Ne kêm can hatin birin li ser vê xakê, li dor vê çiyayî, ev der warên parastinê bûn. Hîna jî îro xort û keçên agir û rojê van waran diparêzin. Lê kêm xwîn nerijî ser vê xakê, bê ku werin hêjmartin ev nav û nişana wan. Ez ji xwe pirs dikim, gelo em dibin berdevkê naskirina wan an jî şopvanê wan lehengan em dibin berdevkê naskirina jiyana çiyan, lê ew rastî mezinahiya xwe bi xwe didin nasîn.
Hevalno tiştê herî bal dikşîne bi rabûna rojbaşê re gava berbang davêje ber qontarê çiyayê Agirî, gava ew tirêjên rojê xwe davêjin ser berfa belek û spî, bi xwe re tevahî têkûziyan diafirîne, ev çiya bûkoniya xwe jiyan dike. Ew rûyê li rojê temaşe dikin weke ku bi mirovan re bikenin, biriqandina wê berfê nişana zelalbûna vê çiyayê datînê holê. Bi avabûna rojê re jî heman tiştî bi van bedewiyên xwe bala mirovan dikşîne ser xwe. Ewqas bal dikişîne ser xwe ku her tim mirov li dorê dicivin, bê ku rojekê jê bixeydîn, weke çavkaniya sebirê tê nasîn, tu car bê mirovan najî, tevî ewqas serma seqema xwe heye. Lê tu car bi tenê jiyan nake, her roj li ser rastê mirov rêz dibin. Ev jî dide nişandan ku çiqas xwedî bedewiyeke mezin e, xwedî cihekî taybet e di axa Kurdistanê de. Ev çiya bi ewiran re her tim di nava têkoşînê de ye. Li ser serê xwe her tim mij an jî ewiran dicivîne û belav dike. Dibe hesret di hûndurê xwe de pêçaye ku rojekê li ser serê xwe şînahî yan keskahî bibîne. Lê mixabin her tim demsala zivistanê jiyan dike. Ew dem xwedî berxwedaniyekî pir hêja û mezin e. Ev jî dide nişandan rengekî cuda yê jiyana mirovatiyê, jiyan her tim bi rengê dewlemend tê nasîn, li derdora xwe hîna jî şêwaza jiyana qomînal tê peyadakirin, dewlemendiya jiyanê li dora xwe civandî, çanda kedîkirin û xwedîkirina heywanan di astekî jor de tê jiyankirin. Di nava vê çandê de hevparbûn hestên paqij hemêz dike, hîna rastiya jiyana rasteqîn a mirovahiyê tê peydakirin. Tevî gelek şer, êş, talan li vê warî hatin jiyankirin jî berivajî vê jiyana rasteqîn cewherê xwe winda nekiriye, cihên wiha hîna bi keda destê xwe xwarina xwe bi dest dixin, taybet keda dayîk a di jiyanê de nehatiye bi dawîkirin. Hîna rêzgirtineke pir mezin li van waran ji dayîkê re heye, ji rastiya dayîkan re ev tişt bermahiya Jiyana Xwezayî nişan dide. Bawariya milet li vir jiyan dike, sonda wan, “Ehmedê Xanê” ye. Ehmedê Xanê di dema xwe de weke pêşengê gelê xwe ye, têkoşîn meşand û xwedî li zimanê xwe yê dayîk derket, xwedî nirxekî pir mezin bû. Ji ber ku kesayetiyekî giran biha bû, di nava miletê vê herêmê de cihekî taybet di dilê wan de çêkiriye û tê hezkirin. Gotina Rêber Apo tê bîra min dibêje, ne girîng e ku tu pir dirêj jiyan bikî, ya girîng ew e ku piştî tu mirî hinek tişt li du xwe bihêle. Ev hevok ji bo her şoreşgerekî/ê derbas dibe, ji ber em ne mirovên ji reze ne. Em jî xwedî erkên mezin û misyonên giran in, em jî xwediyê hêvî û armancên mezin in.
Dîtina çiyayê Agirî gelek tişt di min de zindî kir, ez carekî din anînim rû bi rûyê jiyana xwe ya xwe dispêre çiyan. Carekî din min ji xwe pirsiyar kir ew çi rasti ye me bi çiya ve dide girêdan, ev çi ye me ber bi xwe ve dikşîne, mirov tu car bêevîn û armanc jiyan naperjirîne. Ger pejirand jî wateya jiyanê ji holê tê rakirin. Gelê min her tim evin, hêviya pêşeroja xwe di van çiyan de veşartî û lê geriya ye. Ji bo mezin jiyan bike her tim li pey ketiye, yek jî ji van waran çiyayê Agirîye.
Ezê her tim mayîna xwe ya li çiyayê Agirîbi bi lêb bikim û bi bîrbînim, di nav jiyana xwe ya têkoşînê de ez li vir ji nêz ve rû bi rûyê rastiya dijmin hatim û min çalakiya xwe ya despêkê li vir kir û min li vir kîna xwe ya li hember dijmin biçek li vir da bikaranîn. Ji bo min wê her tim cuda be, min hevalên xwe yên binirx û giranbiha winda kir, Berxwedan, Dîcle, Sîdar, Eşref û gelek hevalên weke wan. Ewê her di dilê min de bêne nivîsandin û bi bîranîn. Meşa min a têkoşînê wê ser esasê soz dayîna wan be. Bi xatirê te, hezar car dibêjim xatirê te çiyayê mezin û bi heybet, çiyayê Araratê.
Silav û Rêzên Şoreşgerî
ŞARISTAN NURHAQ
5.9.2008. Agirî
- Ayrıntılar
Me çi qas egîd, çi qas zarokên agir û rojê yên torin dabûn te. Dabû çiyayên biheybet ên Nûrhakan... Avên sar ên Engîzakan... Daristanên te yên bivir neketiyê... Zozanên te yên bayê hênik diwezî... Li erdnîgariya hogirtî û biratiyê ji axa te ya ji niştimanê dûr... Wekî nişmanê xwe me tu hembêz kiribûyî; hezkiribû û bi te ve hatibûn girêdayîn. Rêhevalê Dijwar jî dilketiyê van axan bû. Hewaya Amanosan a hênik, bayên wê yê bi aramî diwezî di dilê xwe de hîs kirî, bêriya wir kiribû. Hevnasîna min û hevalê Dijwar zêde demdirêj nebû; lê belê heçko ji dil bûn û xwîngermiyeke ku berî çil salan hatiye avakirin ve di navbera me de hevaltiyek ava bûbû.
Di Akademiya Mahsûn Kormaz de em ligel hebûn û di wê pêvajoyê de firsenda min a wî zêdetirîn nas bikim çêbûbû. Ji kûr de giyanî Apoyî jiyîn, dilgeşî û moralê vê giyanê di her firsendê de li der û dora xwe dayîna hîs kirin, bi biryarî meşa wî ya li ser pratîkê û wêrikiya wî ji kûr ve li ser min bandor çêkiribû û min ev aliyên wî ji xwe re mînak girtibû. Hevalê Dijwar, di 90`an de ji gundê Erkendî ya girêdayî Sêirtê ye tevlê bûbû. Piraniya gund welatperwer e. Û li vê derê gelek zarokên egîd ên gel, ji bo van axên pîroz canê xwe feda kirine. Ev qad bi keda hevalê Egîd ve ji têkoşînê re hatibû vekirin. Tevlêbûnê hevalê Dijwar jî li ser xizmên wî û herêmê bandoreke bihêz afirandiye û pêşiya tevlêbûnan vekiriye. Di demên têkoşînê yên herî zehmet de li qada Botanê maye. Bi ked û hewldana xwe ya vir ve di pratîkê de di asteke jor de serwer bûbû. Di encama zehmetiyên kişandiye de ezmûnê girtî, kesayetiyeke bibiryar û bihêz û asta fermandartiyê bi dest dixe. Ruxmî ku di hûndirê şer de perwerdeyeke pir cidî nabîne jî bi girêdana xwe ya ji Rêbertî û xetê re hemû nirxên bawer dike parastiye û pratîkeke bêdudilî raber kiriye.
Daxwaza dîtina Rêbertiya ku ji bo wî her tim keserek, ew li lûtkeyên çiyayan û kûrahiya daristanan de li piya digirt, hêviya jiyan û têkoşîna dida bibîne her tim di dilê xwe de hewandibû. Piştî salan xewnên wî pêk hatibû û bi vê kelecanê ve berê xwe dabû qada Rêbertiyê, li qadê bi cidiyet û pêwendiyeke mezin ve ketibû di nava hewldana Rêbertî nas kirin û fêmkirinê. Lêhûrbûnên wî yên li vî qadî, dihêle ku hevalê Dijwar di pratîkên xwe yên piştre de jî di asta fêmkiriye de xeta Rêbertî pêkanînê bi pêş bixe. Li hemberî kesên dervî xetê, têkoşîna xwe bi milîtaniyeke dagirtî ve bihûrandiye.
Di sala 98`an de piştî qada Rêbertî, bi çûyîna Amanosan a ku ji bo têkoşîna me xwedî cihekî girîng e, li qadê pratîkeke serkeftî meşandiye û bûye sedem ku dijmin toqaneke mezin bijî. Bi ewleya bêdawî ya ji biryarên Rêbertî re di pêvajoya bi paş ve kişînê de derbasî Qada Başur a Qendilî dibe. Piştre bi kelecana pratîkeke nû ve derbasî qada Serhedê dibe. Piştî demekî lê dimîne di encama qomloyê de dikeve destê dewleta Îranê. Rêheval Dijwar, ruxmî hemû tahdeyên Îranê kevneşopiya berxwedêr a Apoyî û giyana Kemal Pîr parastiye û dest bi çalakiya birçîbûnê ya mirinê kiriye. Asta bi biryrî û angaşta Apoyiyan careke din ji li hemberî hemû serdestan tê îspat kirin.
Piştî ji girtîgehê derdikeve, careke din vedigere cihê dilê wî, axên ku xwe ji nû ve lê dîtibû, ji nû ve lê ji dayîk bûbû. Bi vê dilgeşiyê ve tê akademiyê û tevlê xebatên perwerdeyê dibe. Li hemberî xeta îxanetker a ku di vê pêvajoyê de rû dide bi tenê di gotinê de na, bi biryariya pêngav û sekna pratîkî ve ji xwe re têkoşînê bingeh digre.
Milîtanên bihêz, di mercên zehmet de şax vedidin, astengiyan hildibijêrin.
Rêhevalê Dijwar, careke din di çûyîna qada Amanosê ya yek ji cihên herî dijwar ê têkoşînê ye de heter dike, bi giyana pêngav û qadên nû ji têkoşînê re firehkirinê ve aresteyê pratîkê dibe. Dema diçe ji yên mayî re giyan û dilgeşiya serkeftinê dihêle û bi gotina ”Amanos fireh e, em ê li benda we bin, zû werin” ve ew û rêhevalên wî soz didin hevûdin. Bi hêviya careke din hevdîtinê ve hevûdin hembêz dikin.
Ruxmî hinek ji serî ve îxanetê li pîroziya gotinê dikin, beravajiyê peymanê dikevin, bi dehan jî li bahozên Amanosê de bi biryariya careke din hevdîtinê ve sozên xwe parastine. Ji ber ku rêhevalê Dijwar di zanebûna hestwarî û xweseritiya qadê de bû ji bo xwe saxlem bigihîne qada xebatê ya nû rîskên mezin digire ber çav. Bi însiyatîf û ezmûnên salan a girtiye ve zorê dide sînoran û xwe digihîne qada xwe ya pratîkê. Di şert û mercên zehmet ên Amanosan de ji bo qadê û hevalan nas bike ti dem wenda nake û rasterast dikeve di nava xebatan. Daxwaza xebatan hin zû rêk û pêk bike û amadekariya demekî zûtir biqedîne dihêle ku pir zû bikeve livbaziyê û her wiha dihêle ku hin lezgîn hewl bide. Bi hetera xwe ya pratîkvanî û ber girtinê ve bezyaye hemû peywiran.
Lê bes kemînên xayîn di rê de bûn... Koplo, di kemînên xayîn de li wî didin... Birîna rêhevalê Dijwar xwe berdabû kûrahiyan... Bêyî ku rêhevalên wî firsenda xwe pêre bigihînin birînên wî pak bikin bibînin ketibû destê dijmin. Sekna xwe ya birûmet a ser dide raz nade li vê derê jî raber dike. Vê gavê qûnçikên çiyayên Apoyî û kûrahiya daristanan şerma çima nekarîne parastina wî bikin dijîn. Dayîka ax, bi vê şermê ve destên xwe ji wî re vekiribû... Li diyarên Amanosê milîtanekî egîd dîsa tevli karwanên şehîdan bûbû...
Êdî laşê rêhevalê Dijwar li ser milên dehan, sedan bû. Dil, ji bo wî lê didan. Gel bi torenek biheybet ve ew hembêz kiribû û anîbûn niştamana wî, Sêirtê. Me ew li qontarên Herekolê spart axê.
Kerwan mezin bû; gihîşt sedan, hezaran...
- Ayrıntılar