Min duh ferq kir ku ez pir zû bi heyecan dibim. Bêguman ev taybetiyeke pir erênî nîne. Hele ji bo namzeteke fermandar qet ne başe. Her tişt bi gihîştina çiyayê Cudî dest pê kir. Tiştên ku berî jiyabûn tune hesiband. Û her cihê çûyê şopa xwe lê hişt û derbas bû...
Malbata Gulnaz Karataş bi eslê xwe ji Dêrsimê bû. Lê belê ji ber ku bavê wê karmend bû li Çewlikê ji dayik bû. Di dema xwendekariya xwe ya Stenbolê de jî ew her tim serketî bû. Li dijî zordestiyê bû, rêzik û pîvanên hişk qebûl nedikir û ev taybetiyên wê ew gîhand çiyayê Cûdiyê.
Berîtanê navê xwe bi navekî Kurdî guhert. Navê eşîra jê hatibû li xwe kir. Ew êdî Bêrîtan bû. Di rojnivîsa xwe de timî behsa çiyayên per û bask lê vekiribûn kir û ji vê yekê pir kêfxweş dibû.
'Her roja çiyayên welatê min roman e.... Zivistana em li bin naylonan jiyan, çaya me bi ava berfê keland, pêlavên min ên qîrînî ku min bi adîdasên bi çend hezarana nedida, li vir normal e. Lê belê ez dema li jiyana xwe ya sivîl difikirim, ez dibêjim; ev çiyayên ku em mirovê wan in, destanek in, cîhaneke seyr a xeyalan e...'
Bêrîtan di demeke kin de di nava gerîllayên Kurd de bû fermandara taximê. Bi coş, hesret, biryar, înada xwe ya xwezayî, parvekirin û dilê xwe yê bêserûbinî bi tama stranekê jiya. Herî zêde ji gotina stranan, nivîsandina helbestan û şerkirinê hez dikir.
Bêrîtan di sala 1992'ê de wek fermandara taximê derbasî Şemzînanê bû. Pir bi heyecan bû û yekem car li vir birîndar bû. Birîn li rûyê wê bibû. Bi vê birîna xwe ya piçûk pir serbilind bû. Ji lewra bi serberzî nîşanê hevalên derdora xwe dida û ji wan re weha gotibû; binerin ez çawa xweşik û bedew bûme. Berîtan tevî ku birîndarbû jî, guh neda kesî û bi israr tevlî şerê Başûr yê di 24'ê Cotmehê sala 1992'ê de bû.
Şer bi dijwarî dewam dikir. Ew û hevalên xwe ketibûn çembereke şer û ev çember her ku diçû tengtir dibû. Berîtanê wê fîşekên xwe yên dawî ji bo xilaskirina hevalên xwe bi kar bianiya. Diviyabû her tişt hêjayî gerîllatiyê bûya. Dema fîşekên wê qediyan bersiva wê ya ji bo bangawaziya teslîmbûnê jî cudabû. Bêrîtanê di 25'ê Cotmeha sala 1992'ê de xwe ji tat û zinarên bilind ên Lolanê avêt xwarê û dawî li jiyana xwe anî.
- Ayrıntılar
Mirov ji tiştekê dişewite. Lê ger ji yekê zêdetir be, dikeve ser zimanan û mayîn de dibe. Dibe roman, dibe efsan e, dibe helbest, dibe stran, dibe xet… Di çiyayên ku bê navber enstrûmana orkestraya dengê jiyana azad lê bilind dibe de bi rêhevalên xwe re jiyan kirin, bi wateyekê cuda weke şerîda filmekê li ber çav rojên hatine jiyan kirin derbaz dibe. Di çavan de, hestên tolgirtinê diçirisîne.
Rojek ji rojên payîzê bû. Keske mêrgên Botan ê, êdî dinava amedekariya demsaleke nû dene. Pelçimên biharê her çiqasî naxwaze awaza xwe ya vê xakê bi xeml û xêz dike berde û biçe, lê li gorî dualiteya gerdunê, êdî bi dilnizmî wê dorê ji demsalên din re jî bihêle. Ne di wê astê de ye ku ezezitiyê bike. Ji lewra bêyî navber, weşîna pelçimên daran dibaliviya. Li kêlekên wê firindeyên lîsên xwe çêkiribûn, ji wê xakê koç dikirin bêyî ku refên wan ji asîmanên jorîn kêm bibin. Her du werzên salê jî (bihar û Payîz) bi hevdu bedew in. Ji ber çi kêm û çi jî zêde, herdu yan jî gelek law û keçên welatê min di hemêza xwe de veşartiye, bêyî agahiya celadên botreş.
Di vê kêliyê de, xweza ewqasî bedew e hêjaye ku hemû peyv mirov ji xweşikbûna wê re bikarbîne. Ji ber sedemê xweşikbûna wê ya balkêş li ber çave, bi mîsgorî di hinek hêlan de mirov dikare bi hinek pênaseyan vê bedewiyê bilêv bike. Ev aliyekê vê xweşikbûna xwezayê ye. Ya rastîn jî, yê dihêle bala mirovan ewqasî biçe li ser bedewiya vê xwezayê, jiyan kirina bi rêhevalên me yên delal, yên parçeyeke ji canê me ne. Car bi keyfxweşî û car bigirî, car zehmet û car rojên hêsan…. Hemû jî bi wateyekê zindî di hizir û bîrhatiyên me de bi cih dibe.
Dema dor tê gernasên wê jî, dinava herikandina vê bedewiyê de weke nepeniyekê xwe vedişêrin û ji xwe gihandina vê nepeniyê re, pêdivî bi hêzê dibîne. Ji lewra pênûs nikare hêza îfade kirinê bide nîşandan. Ji bo îfade kirineke bi hêz, teqez bi xwe gihandina prensîbên wan re wê mumkîn be.
Vê carê geryan û hestên min wê di nepeniya Cudî de, ji bo du lawên lêv biken ku di heman rojê de bûn mêvhanê welatê stêrkan, di zeryana peyvan de here û were. Ji bo ku peyvên bi qasî nepeniya Cudî bedew bibîne. Di vê gerê de qudum li min şkestine, ji westînê gûrmîna lêdana beled û bruskên zîz, li nava mejiyê min dikevin. Matmayî maye kîjan hest û peyvan hilbijêre. Dudiliya wê berê xwe bide kijan bêjeyan jiyan dike.
Agahiyekê hebû. Lê li himberî vê agahiyê, li aliyekê bêdengiyeke fena stêrkan dinava hevalan de serdest e û dihêla din de jî liv û lebatekê fena zivirîna stêrkan jî heye. Di hewla vê agahî dana veşartinê debûn. Di aliyekê de pir keyfxweş im ku dinava wê xwezayê de, li nava cîhana pevyan digerim. Di aliyê din de jî, Kêla Memê, Helana Pîr, Cudiyê Mirada wê serbilindahiya xwe diparastin û weke ku wê rê li pêşiya hemû bager û bablîsokên bêhna jehrê jê tên bisekinin, serî hildane jor û bi heyeta xwe disekinin.
Law û keçên welatê min yên di hundirê vê xwezayê de jiyan dikin, ji heybet û sekna wan fêrî serî rakirin û berxwedaniyê bûne. Ji loma her ku roj derbaz dibe, bi xuhdan û xwîna xwe parçeyên çiyan li pey xwe dihêlin û bi bedewiyekê diherikin nava rûpela dîrokê de.
Hevalê Cudî Goyî, Xemgîn Rojhilat. Du nemir û lawên Cudiyê Mirada, du lawên bagerê çiya, du lawên ji hêrsa tofana hilweşîna Keştiya Nuh. Hîn di bihara ciwantiya xwe debûn, dema dest bi gav avêtina meşa azadiyê kirin. Temen biçûk, lê yên dilê wan fireh û weke elenda sibehê bi şox, li kendavan di awazên heyamên bêdemiyê de deng vedidin ji kurahiya dilê xwe. Du lawên mirov xwe tawanbar didît ku li bedewiya weciyên wan binêrîbaya. Bi nêrîn û ciwantiya xwe, ne mumkîn bû mirov ji eşqa dilê wan sermest nebibûna û pêre ne herîkabana bêdawitiyê.
Ji vê çendê bû bi coşa xwe ya dinava hevalan de dihatin nas kirin. Bêyî ku ti rawestgehan nas bikin, di hemû waran de çalakbûn. Ji ber vê nêzîkatiyên xwe dinava rêhevalên Cudî de, du hevalên ku heskirina xwe di quncika dilê her hevalekê de dabûn çandin. Kî bû ku ji wana hes nedikir? Ew kî bû ku şahidî ji rûgeşî û keyfxweşiya wan re nekiribû? Di şer de şerker, di berxwedaniyê de helwest, di jiyanê de mînak bûn di hemû hêlan de.
Ji lewra bi gelek taybetmendiyên xwe yên ku kevneşopiya bav û kalan bi bîrdianî dihatin nas kirin.
Yek ji wan jî, ne hevalê Cudî devoka xwe ya goyîkî ji bîr kiribû û ne jî hevalê Xemgîn yê xwe. Bi ruxmê di metropolên dagikeran de mezinbibûn, dest ji çand û kevneşopiya gel, bav û kalên xwe bernedabûn. Her çiqasî bi hesreta dîtina welatekê azad jî çûn cîhana nemiran, lê bi lewadiyekê xwezayî, xendeyên li ser lêvên her duyan derketin bi heman awayî bû. Rastiya xwe bi tevlîbûna xwe ya ji jiyan û pevçûnê re selmandin. Fixanên herî xweş di lat û quntarên Cudî de rêsandin.
Ew dinava hevalên xwe yên ku tenê xwedî hevalên xwe ne, bi vî rengî di hatin heskirin. Lê ji bîr nekin, gernasên bi vî rengî yên dinava jiyana me de dipijin, ji bo dijminê dil reş û ya ku hertimî bi zimanê koremara bi me re dixavin, ji vê sekinandinê dihesidin. Dilê wan napejirîne ku dengê azadiyê ji navsera çiyayan biherike berbi bajar û gundên bêyî ku tirsê bizanin, serî li himberî zordestiyê radikirin.
Ji vê çendê, ji bo yek rêhevalên me ji me bigirin, hemû teknîk û derfetên xwe seferber dikin.
Dîsa jî, di elenda sibehekê ku dilên bê wijdan hawirdorê bi xefka dagirkeran dagirtibû, di encam de hevalê Cudî şehîd dikeve, hevalê Xemgîn jî li pêşiya wê bi çend seatan şehîd ketibû.
Hîn wê bi hevre nivîsandibana çîroka evîndar û dildarên azadiyê. Wê bi hevre bi rêsandina heskirina xwe ya ji nepeniya Cudî re. Wê bi hevre bibûna rêwî, di hemû qadên tekoşînê de. Lê cardin jî dibêjim, xefk bêbext e heval. Wê kengê û li kuderê çi bike nediyar e.
Belê rêhevalên delal, bawer bikin ez ê we bi çi rengî ifade bikim nizanim.
Lê vê dizanim, piştî agahiya li ser şahadeta we min bihîst, kela agirê veqetîna we dilê min sot û tenê ji nav lêvên min axînekê kûr derket û kizînî bi dilê min ket. Viziniya bayên lerzok li ser bedena min jan da. Ji ber çûyîna we ya di heman rojê de êşekê pir giran e ku di ti demî de neyê îfade kirin, we li pey xwe hêla.
Êdî çiyayên ku şahidî ji vê bûyerê re kiribû, nedikarî vê êş û janê di hundirê xwe de bi hewîne. Neçare ku êdî parve bike.
Demsal li ser demsal derbazbûn bêyî we. Li ser şahadeta we ma dil man ku di hesret û bêrî kirina dîtina we de nesotibe? Ma wê kî rondikên bi xîsar yên li ser vê êşa şahadeta we, bide rawestin din? Ma di nivîsandinê de, kîjan bêje kor e ku nabîne rastiya we nayê bilêv kirin? An jî, di torikê xwe de berze nebûbe? Belê, ne mumkîne evan rastiyan hemû were piş çav kirin. Lê, dîsa jî pêdivî pê heye ku hemû tişt dibin venêrînê debe. Ji ber ku şer û şahadet tenê bi hestan rêve naçe. Rastiya wê hîn dijwartir e. Ji lewra nikarim bi qasî mafê wê bidimê, we bilêv bikim.
Soza me wê pêkanîna xeyalên we be. Wê xwe gihandina armanc û bidest xistina azadiya Rêber APO û ya gelê Kurd be.
Li ser bîranîna hevalê Cudî Goyî û Xemgîn Rojhilat ku di Cotmeha sala 2006 an de li Cudî şehîd ketine
Bêrîtan Hilal
- Ayrıntılar
Gelo bi kîjan peyv, wêne û bi kîjan zimanî ez hinek rastiyan bînim ziman, yên ku hestên min bixwînin wê di van rastiyan de xwe bidin qenaetkirin. Ji bona gelê Kurd dibêjin heyanî tiştan bi çavê xwe nebîne bawer nake, lê belê ez jî dibêjim gelê Kurd ji hinek rastiyan nedûre û bedewbûna welatê xwe dizan e. Bi qasî ku têxwestin li ser pîrozbayî û bedewbûna Kurdistanê nehatiye nivîsandin, lê belê hunermendên Kurd di zargotinên xwe de ev bedewbûn bi lêvkirine. Dayîk û bavên Kurd bi rondikên çavên xwe, zarokên Kurd bi hêviyên xwe bedewbûna vê xakê anîne ziman, ez jî dixwazim bi hestên xwe vê bedewbûnê bi lêvbikim. Berî ku ez destpêbikim ez dixwazim ji were mînaka kalikê xwe bidim. Kalikê min ji ber dijmin dev ji xaka xwe berdabû û berê xwe dabû xerîbiyê, lê belê ti carî nikarîbû jibîr bike. Di quncikan de rondik ji çavên wî dihatin xwarê û gava li stranên gelêrî guhdar dikir axînî bi dilê wî diket. Eger her sal neçûbane ziyareta Mardînê hedan û sebra wî nedihat. Gava ku diçe ser dilovaniya xwe çavên wî vekirî dimînin. Em gelekî ji van rastiyan biyanî bûn û me wate nedida êşên ku bav û dayîkên me dikişandin. Her ku ez rastiya çiyan nasdikim ew roj têne ber çavên min û ez bi hurmet nêzî wan bîranînan dibim.
Em li mijara xwe vegerin û ez destbi gotine hinek rastiyan bikim. Ev çend salin ez beşdarî nava refên gerila bûme, lê belê min herdem hinek pirs ji xwe dipirsîn “gelo çima ez nikarim bi çav û dilê bav û dayîkên xwe li Kurdistane binêrim? Gelo zîhniyete pergala sermeyedar destor nade min ku ez bedewbûna çiyan bibînim û jidil hembêz bikim? Piştî ku min bi salan di çiyan de têkoşîn kir û bedewbûna jiyanê dît, wê demê ew hestên welatparêziyê di min de pêşketin û cihê her perçekî Kurdistane û mirovên ku tê de jiyandikin di dilê min de çêbû. Gava ku ez geriyam min ew biyanîbûna ji welat di çavên ciwanên Kurd de dît. Ez çûme ziyarete herêma Heftenîn min gelek ciwanên ku rastiya welatê xwe nasnakin, dîtin. Dibe ku hûn bipirsin te di çi de ev rastî dîtin? Ezê bibêjim min di çav û sîmeyên wan de ev rastî dît û hîskir. Her kolaneke ku ez tê de digeriyam min ciwanên Kurd didîtin, dilê wan gelekî germ bû û bi coş bûn, lê belê hesabê pêşerojê nedikirin, ji xwe re nedigotin dijmin dixwaze vê xakê dagirker bike, gelo em çibikin? Gava ku dihatin ziyareta goristana şehîd Cîger, mîna cihekî şahiyê li goristanê dinêrîn, lê belê ji xwe nedipirsîn wê çawa xwedî li xwîna van mirovên ku di bin axê de ne, derbikevin. Yan jî meraq nedikirin her hevalek çawa şehîd ketiye û xwedî kesayetekî çawa bû?
Di demên bihûrî de gava ku zarok diber goristanekê re derbas bûbane fatîhek dixwendin, digotin gunehe em nexwînin, lê belê wê rojê ciwanên me li ber gorên hevalên me yên şehîd wêne dikişandin. Tenê dayîk û bavan fatîhe dixwendin. Min dîmenekî gelekî bi êş dît, ew dîmenê dayîkeke ku li ser goristana hevalên me rondik dibarandin. Ew dîmen gelekî li zora min çû ji ber ku li ser goristana şehîdan rondik nayên rijandin, lê belê soza têkoşîne tê dayîn. Berî ku ez jibîr bikim ez dixwazim ji were bêjim gava ku min ew ciwan didîtin, rojên min yên ciwanî û nezaniyê dihatin bîra min. Nezanî di kîjan wateyê de ez didim bikaranîn; di wateya dîroka xwe nenaskirin û ji nirxên civaka xwe dûr jiyankirin de, ez didim bikaranîn.
Di goristana Şehîd Cîger de gorên gelek hevalên şehîd hebûn, gava ku ez diber re derbas dibûm çokên min direcifîn û dihate bîra min wane canê xwe fedayî vê jiyanê kiriye, lê belê ezê çawa fedabikim? Jidilê min dihat ez fatîhekê bixwînim. Sebra min bi wana dihat û min her dixwest ez li gel wana birûnim.
Rastiya ku min dixwest ez we tê de bidim qenaet kirin eve; pêwîst nake ku em vegerin dema bihûrî heyanî em dîrokê nasbikin, mîna Rêber APO gotî “dîrok di roja me ya îro de veşartî ye” lê belê kîjan mejî û dil wê vê dîrokê bibîne, ew girîng e.
Dunya Cemîl
- Ayrıntılar
Carna vegotin dibe karê herî giran. Hevokê di turikê mirov de têrê nake ku mirov rastiyan bîne ziman. Carna jî awirek an jî wêneyek hemû rastiyan radixe ber çavan. Rûpelê dîrokê hemû tiştî nanivisîne, bêhna serpêhatiyê serdesta jê tê. Ji ber vê jî di lêgerîna heqîqetê de rûpelên dîroka fermî nabe rêbazeke rast. Di lêgerîna heqîqetê de ji bilî rê û rêbazên şaristaniya serdest, heqîqetên xwezayê û rastiya gelan heye. Temenê mirovan zêde dirêj nîne, lê hin kesayet hene ku di temenekî kurt de nîrxên pir pîroz avakirine. Bi sedan mînakên bi vî rengî di dîroka kurdan de heye. Bi taybet jî di dîroka 38 salê borî de bi derketina tevgera azadiyê gelek mînakên bi vî rengî hatiye jiyandin. Di zindana Amedê de yên hişmendiya bindestiyê hilweşandin, çend ciwanên leheng bûn. Mazlûman, Xeyrîyan û Kemalan bi berxwedana xwe ispat kirin ku vîn û baweriya mirov dikare neyarê herî xedar jî bin bixîne. Cardin Zîlan di temenê xwe yê ciwan de, di dil û mejiyê neyarê nîrxê pîroz de bû wolqan û teqiya.
Bi sedan mînakên bi vî rengî di dîroka vî gelî de heye. Herî dawî Yilmaz Piling ê bi navê Mazlûm Erencî di temenê xwe yê ciwan de jiyaneke dagirtî, bi wate û bi rûmet çawa tê jiyîn bi tekoşîn û berxwedana xwe nîşan da. Jiyaneke bi tekoşîn û berxwedan, bi wate ji bo nîrxên pîroz ji bo azadiya çand, ziman û gelê xwe riya tekoşînê ji xwe re hilbijart. Ji xwe herî dawî li di 29’ê Pûşpera 2011’an de Çemîşgezeka Dersimê di pevçûnekê de tevlî nava refên pakrewanên azadiyê bû. Ew remza nemirinê bû, şopdarê Alî Çîçeka – Stêrka Sor a Kurdistanê- bû. Ne hevok têrê dike ku mirov lehengîn mîna wî vebêje, ne jî rûpelên pirtûkan têrê dike. Yekane rê ew e ku mirov bîr û baweriya wan, hezkirin û girêdanên wan bide jiyankirin û wan di dil û mejiyan de her zindî bihêle.
Hevalê Elî Hemze jî yek ji wan lehengan bû. Çavê xwe di heyameke ku înkara kurdan di asta herî jor de bû û tevgera azadiyê weke rojê li ser welatê pîroz hildihat de vedike. Di temenê xwe yê biçûk bi dilê xwe yê zelal van rastiya dibîne û biryara xwe dide ku ji bo nîrxên pîroz jiyan bike û dibe lêgerînvanên heqîqetê. Min hevalê Elî Hemze dema diçû zaningehê naskir. Hîn di bihara ciwaniya xwe de bû. Ji ciwanên der û dora xwe cûdatir, lêgerînên wî ne tiştên ji rêzê bû. Jiyaneke bi wate û rûmet wê çawa were jiyîn, li wê digeriya. Evîndarê çiyayên azad bû. Dizanîbû ku çiyayên azad ê welatê wî bi hezaran sal e gelê kurd parastiye û hîn jî diparêze. Bûye qada tekoşînê, bûye parezgeh, stargeh bûye wargeh ji bo leheng û ciwanên Kurdistanê. Me di heman demê de biryara rêwitiya ber bi çiyayên azad dabû. Ji ber ku me dizanîbû, cîhê herî nêzî azadiyê, stargehên Kurdistanê ye. Hêvî di bilindahiyan de, li asoyên herî nêz ê rojê de veşartibû ji bo me. Rêwîtiya ber bi çiyayên azad, wargehên pîroz wusa destpêkir. Konaxa yekemîn bi dawî bibû û em gihîştibûn wargehên pîroz.
Ji bo me qadeke nû bû, çandeke cûda bû, ji lewra bîr û baweriyên di dibistanên serdestan de fêrî me kiribûn, çanda li ser me ferz kiribûn berovajî vê bû. Di demeke kurt de bandoreke mezin li ser me kiribû. Ji bo ku em xwe ji bandorên pergala serdest rizgar bikin hewldan û lêgerînên cûda pêwîst bû. Hevalê Elî Hemze pir zû bi vê rastiyê hisiya û xwe ji bo famkirina rastiyan, ji bo şoreşa zîhniyetê ava bike, tekoşîneke mezîn nîşan da. Di her kêliya ku vala dima, destê xwe diavêt pirtûkan û dest bi xwendinê dikir. Her dem di tûrikê wî de pirtûkeke bixwîne hebû. Fam kiribû ku ji bo xwe ji bandorên pergala serdestan rizgar bike divê bibe mêvanê bexçeyên ronahiyê û rêwîtî ya wî ya di deryaya ronahiyê de destpêkiribû.
Ked nîrxê herî pîroz e. Mirovê ji kedê bêpar be nikare wateyê bide jiyanê û ji bo jiyaneke azad û rûmet biafirîne, nikare bibe şopdarê jiyana azad. Ev rastî dîtibû, ji bo vê jî her dem di kar de li pêş bû, di karê herî zehmet de, di rêwîtiyên herî dirêj de xwe pêşniyar dikir û li herî pêş dimeşiya. Di kesayeta xwe de zanebûn û ked bi hev re hûnandibû. Ji ber wê bû him ji xwendinê pir hezdikir û him jî xwedî kedeke mezin bû.
Ji bo jiyana xwe watedartir bike her dixwest tiştên giranbûha jiyanbike, çawa di xwendin û keddayinê de her dixwest li peş be, di tekoşînê jî dixwest li pêş be. Gelek caran pêşniyarê wî çêbû, da ku li bakur tekoşînê bimeşîne. Herî dawî dema pêşniyara wî hatibû pejirandin û rêwitiya wî ya ber bi Amanosan destpêkir, mirov digot qey bê bask difire. Gaveke din nêzî xeyalê xwe dibû, gaveke din nêzî neyarê xwe dibû, da ku tola xwe jê hilîne. Kîn û hêrsa wî mezin bû, ji ber ku ew neyaran bi salane li ser gelê kurd, li ser ziman û çanda wî êrîşeke dijwar dimeşîne. Dixwaze wî tune bike, hemû hebûna wê dixwaze tune bike. Hevalê Elî Hemze jî heta temenekî bi zaravayê kurmancî nikarî bû biaxife. Piştî tevlê bûna nav refê gerîla bi çoş û heyecaneke mezin ji bo fêrî kurdî bibe kedeke mezin da.
Ew rêhevalê Ozgur Ronî û Heqiyan bû.
Hevalê Ozgur (Derviş Koşker) ê di îlona 2008’an de li Çewlikê tevlî refê nemiran bibû û Hevalê Heqî (Senar Mete) yê di cotmeha 2010’an li Kelareşê şehîd ketîbû jî rêhevalên wî bûn. Me bi hev re di bihara 2006’an perwerde dîtibû. Ji şahadeta wan pir bandor bibû û ji bo tolhildana wan xwesteka wî ya çûyina bakur zêdetir bibû. Riya wan kiribû rêberê xwe û heta pakrewaniya xwe jî li pey şopa wan bê dudilî meşiya. Min dixwest li ser hevalê Ozgur û Heqî binivîsanda, lê hevokê min têra vegotina wan nake. Lê heta heta yê weke deynekî di stuyê min de mayin nedibû. Bi vê mebestê van lehengên van pakrewanan jî bi rêzdarî bibîrtinim.
Herî dawî di 13’ê Cotmehê de li bajarokê Denîzcîler ya bi ser Îskenderûnê bi cangorî êrîşî ser neyaran kir û di wê pevçûnê de tevlî nava refên pakrewanan bû. Li nav stêrkên asîmanan li kêlaka Ozgur û Heqiyan dibişire û ji me dixwaze em tola wan hilînin. Em jî şopdarê wan kesayetan e, em deyndarê wan lehenganin. Xwediyê nîrxên hatiye avakirin ew in. ji bîr kirina wan mirina me ye, ji lewra ji bîr kirin a wan ÎXANETe. Wê tekoşîna me ispata pêkanîna xeyalên wan be, wê berxwedana me her berdewam bike û em dizanin ku weke Rêhaval Mazlûm Dogan dibêje; Radestî mirov dibe îxanetê, berxwedan jî digihîjîne serkeftinê. Wê berxwedan a me berdewam bike….
Memyan Jiyanda
- Ayrıntılar
Wek tê zanîn ku şoreşa gelê Suriyê şeş meh li pey xwe hîştin, di encamê de eşkere xuyakir ku ev rewş her diçe kûrtir dibe û rêbazên dewletê yên çewsandinê ti encaman nagre; berovajî wê, pirsgirêkan kûrtir û rewşê aloztir dike. Dîsa diyar bû ku qaşo "gavên reforman" yên dewlet behsê dike ne ciddî, ne jidilin û seranserin; ne bi armanca çareserkirina pirsgirêkan, lê bi armanca sivikkirina bertek û dijbertiyê gel behsa van "reforman" dike. Ev "reform" bersîva daxwazên gel ên bingehîn nade û pirsgirêka demoqratîkbûyînê çareser nake, ji ber vê yekê ev "reformên" behsa wan tê kirin dilê gelê Suriyê rehet nake.
Hemû rê û rêbazên çavtirsandin, kûştin û zextan ên ku dewlet dimeşîne ew gelê Suriyê natirsîne û gavê bi wan paşve navêje û ji israra wan tiştekî kêm nake. Îsbat bû ku bi zextan li pêşiya gelê Suriyê nayê girtin û her biçe wê rabûna gel mezintir bibe. Ne dûr e ku Suriyê berve şerekî navxweyî yê piralî de biçe. Hem dewlet û hem jî hêza muxalefetê wê bikevin pêvajoyek nû, hêzên cîhanî û herêmî jî xwe li gorî vê yekê amade dikin.
Wekî ku dewletê plankiribû, ku di demek kurt de vê pirsgirêkê çareser bike û dawiyê li raperîna gel bîne nebû. Zêdebûna zextên dewletên derve li ser rejîma Suriyê û di serî de jî zextên Fransa û yekîtiya Ewrupa, Tirkiyê û hin dewletên Ereban wê rewşa Suriyê girantir û aloztir bike. Bi piranî helwesta hêzên derve li dijî rejîmê zivirîn. Ev yek jî rejîmê lewaztir dike.
Di derbarê hêzên muxalefetê de, mirov dikare wan li du beşan parvebike. Divê ku mirov muxalefeta gel a hindirîn û hêzên derve ku xwe wek nûnerên muxalefetê dibînin ji hev cuda bigre dest. Di kesayeta muxalefeta gel a hindir de rastiya gelekî serhildêr û şoreşger derket holê. Mirov li hemberî vê berxwedaniyê bi rêzdarî radiweste. Li rex dayîna evqasî şehîd, bi hezaran girtî û evqasî êrîşan, zext, hovîtî, destwerdanên artêşê, dîsa jî raperîna gel ji bo azadiyê dewam dike; ev jî helwesta gelekî şoreşger e ku îfadeya şoreşa gelan dike. Ev gel ji bo azadiyê, demokrasiyê û çareserkirina pirsgirêkên xwe yên civakî rabûye, ev rabûn, rabûneke mafdar û bi wateye; ne wek ku rejîm îddîa dike "ku destwerdanek hêzên derveye". Ev yek misoger bû ku dewlet nikare pêşiyê li vê raperînê bigre; raperîn jî didome û her diçe berfireh dibe.
Mirov rabûna gelê Ereb ên Suriyê wek şoreş, helwestek şoreşgerî û tê de îfadeya şoreşa gelên Rojhilata navîn dibîne. Her wiha rabûna gelê Kurd jî, wek beşek ji şoreşa gelê Suriyê dibîne. Roja îro tevgera azadiyê ya Kurd jî, hewl dide ku bi vê şoreşê re peywendî çêbike, piştgiriyê bide wan û li wan xwedî derbikeve. Lê mixabin ku ji ber rewşên awarte û nebûyîna ewlekariyê, heta niha şoreşa Suriyê nekariye rêberên xwe bi xwe derxîne .
Li derve jî, hêzên muxalefetê hene, ev hêz bi giranî di bin çengên dewletên derve de ne û li gorî plan û daxwazên wan dimeşin. Muxalefeta derve li ser sê navendan belav bûye: muxalefeta di bin çengên Tirkiyê de, muxalefeta di bin çengên Fransa de û muxalefeta di bin çengên Qeter û Suudiyê de. Di van demên dawiyê de rûyê veşartî û rastiya vê muxalefeta derva derket eşkerehiyê. Pir baş diyar bû ku muxalefeta derve bi bercewendiyên dewletên derve re girêdayî ne û li gorî daxwaz û planên wan dixebitin û tevdigerin. Ji ber ku ev hêzên muxalefetê di esasê xwe de desthilatiyê hedef dikin, ji lewra di nava xwe de binakokin û nikarin yekîtiya xwe çê bikin. Hemû civîn û kongreyên ku çêkirin jî, bêencam man û vala derketin, pir eşkere bû ku muxalefeta li derva gelê Suriyê temsîl nakin û ti têkiliya wan bi şoreşa gel re nîne. Piraniya wan jî keysperstin û li ser xwîna şehîdên şoreşa gelê Suriyê bazirganiya siyasî û madî dikin.
Di nêzikatiyên dewletê ya înkara pirsgirêka Kurd dike de ti guhertin çênebûye. Ji bo çareserkirina pirsgirêka Kurd ti gav navîtê ye. Jixwe gelê Kurd û tevgera wî ya siyasî van nêzikatiyên dewletê ji doza Kurd re qebul nakin û mehkum dikin. Nêzikatiyên dewletê li ser bingehên şovînîstin û tê de qet çareserî nîne. Eger rewş wisa dewam bike, wê gelê kurd jî bi giştî bibe dijberê dewletê. Heta niha, ew hevdengiya ku Kurdan çêkiribû wê xerab bibe û rabûna Kurdan jî wê mezintir û hişktir be. Di esasê xwe de heta niha rejîma Suriyê bi du rengên cuda nêzî muxalefeta Ereb û muxalefeta Kurd dibe; ew bi zor û zextên leşkerî bi ser muxalefeta Ereb de diçe, li hemberî muxalefeta Kurd jî, bi înkara siyasî bi ser de diçe.
Di aliyê pratîkî de, di dema derbas bûyî de hat xuyakirin ku rejîm li hemberî herêmên kurdan polîtîkayên nerm bikartîne; jiber ku ew bêtaqet bûye, bê hêz û pasîf bûye û nikare kiryarên xwe yên berê di roja me ya îroyîn de bimeşîne. Dewlet li herêma kurdan lewaz bûye û xwe paşve kişandiye; vê yekê jî bi xwe re zemînek guncaw ji bo ku Kurd bêhna xwe bikşînin çêkiriye. Derfet çêbû ku Kurd bi xwe saziyên xwe yên perwerde û navendên xwe yên çandê vebikin û hin pirsgirêkên xwe yên civakî çareser bikin; li hemberî van gavan dewlet – heta niha- bêhelwest ma û nekarî mudaxele bike.
Bi giştî wê rewşa Suriyê bi kûve biçe pir ne zelal e; lê ya teqez ewe ku her biçe û wê rewş germtir, aloztir û kûrtir bibe. Ji ber ku rejîmê riya çareseriya ewlekariyê û çewsandinê hilbijartiye; gelê şoreşger jî, riya şoreşê heta dawiyê hilbijartiye; her wiha wê gelek aktor û lîstikvanên nû jî têkefin dika welêt. Ka em ê bibînin wê buhara gelan di payîza îsal de çawa be?
Polat Can
- Ayrıntılar
Ew gerilayên şerker, durûst û di sekna xwe de bi heybetin, meraqe min bû ez wana bibînim û bi wana re jiyanbikim, lê belê ew meraq di dilê min de nema û min bi mirovên wiha re jiyankir. Yek ji wan hevalan jî şehîd Rûstem Kobane bû.
Hevalê Rûstem Kobane yê bi navê Omer Mûslûm sala 1969 an li gundê Kurikê yê girêdayî Kobane ji dayîk bûye. Di malbateke xîzan de mezin bûye. Heyanî şeş salan dibistan dixwîne û di temenekî biçûk de dest bi kardike. Hevalê Rûstem Kobane sala 1988 an ji bona kar derbasî Lûbnanê dibe, li wêderê hevalan nasdike û bi wana re xebatê dide meşandin.
Şehîd Rûstem dibistana seretayî xwendibû, lê belê ji ber rewşa malbatê dev ji xwendina xwe berdide û sala 1988 an derbasî Lûbnanê dibe. Li wêderê hevalan nasdike û bi wana re xebatê dide meşandin. Piştî ku ji malbatên wana şehadet çêdibe û tevlîbûn xurtdibe ew jî sala 1989 an biryar dide û tevlî partiyê dibe. Hevalê Rûstem sala 1990 î derbasî Akademiya Masûm Korkmaz dibe û li wêderê perwerdeya leşkerî û bîrdozî dibîne. Hevalê Rûstem bi wê hesreta ku çiyan bibîne û gerilayetî bike bi pêşniyarê xwe sala 1991 an derbasî çiyê dibe û tevlî şerê îxanetê dibe. Di wî şerî de gelek heval hîna cilên gerila li xwe nekirine û nizanin çek bidin bikaranîn şehîd dikevin. Ew dîmenên şerê îxanetê yên ku me ji hevalên kevin bihîstine, hevalê Rûstem di nûbûyîna xwe de dibîne û jiyandike. Piştî şerê îxanetê derbasî Botane dibe. Li wêderê di pevçûnê de birîndar dibe û derbasî Başûrê Rojava dibe. Piştî ku tedawiya xwe dibîne wan rojên xwe yên piratîkê jibîr nake û bi hesreteke mezin sala 1995 an dîsa derbasî welêt dibe. Di şert û mercên herêma Metîna yên zor de gerilayetî dike û li wêderê qomîtantî dike. Hevalê Rûstem bi hevaltiya xwe tê naskirin û gelekî tê hezkirin. Ji ber wê bi tevlîbûna xwe ya xurt baweriya herkesî qezenc dike û hemû heval dixwazin pê re biçin çalakiyan. Heyanî dîlgirtine Rêbertî hevalê Rûstem li herêma Metîna di nava piratîkên zor de, dimîne û piştre derbasî perwerdê dibe.
Hevalê Rûstem li kîjan herêmên welêt jiyankiriye, çend salan di piratîkê de maye, min bi were parvekir, lê belê ya girîng ewe ku mirov terzê jiyana wî nasbike û hevaltiya wî bi çi awayî be, bi peyvên ku di dil û mejî de cî bigirin bîne ser ziman. Dil û mejiyê ku hevalê Rûstem di van çiyan de mezin kiriye gelo wê bi kîjan rengî were xemilandin, pêwîste herkes texmîn bike.
Cara yekem gava ku min ew dît; min ji xwe re got “ ev hevalekî di temenê xwe de gelekî mezin e, kesayetekî civakî û pijiyaye, heta min ev pirs ji xwe kir; gelo ev di şer de maye ji ber vê yekê ew gihîştiye vê astê? Lê belê berî ku hevalê Rûstem beşdarî partiyê bibe, xwedî kesayetekî pijiyayî ye, ji ber ku bi zanebûne hezkirine welêt hatiye mezinkirin û di malbateke xîzan de fêrî dilnizimî û baweriya bi hezkirine mirovan bûye. Lê belê tişta ku gelekî li xweşiya min çûyî ez û hevalê Rûstem di piratîkê de bi hev re man û perwerdeya leşkerî dida me. Di hevaltiya xwe de nerm bû, dixwest ku bi nîqaşkirine û dayîne fêmkirine hinek rastiyan bi me bide fêmkirin, lê belê di rêzik û disiplîna xwe de gelekî sert bû. Gava ku perwerde dida me, ew cidiyete rastiya şer nîşanî me dikir. Ji bona ku rêflêksên me xurtbike, bi dijwarî ser me de dihat. Di her perwerdeyekê de dihate bîra wî ku, ji ber tecrûbeyên kêm û kêmasiyên biçûk heval şehîd ketine û dixwest êşên wan deman bi me bide hîskirin. Li gel hevalê Rûstem em ji binkeftinê neditirsiyan û me ew hêz di xwede didît ku em ser zor û zehmetiyan de biçin, ji ber ku me dizanîbû wê hevalê Rûstem di zor û zehmetiyan de alîkariya me bike. Qomîtantiya xwe tenê mîna wezîfeyekê nedigirte dest, xwe di ber pêşketina hevalan de jî berpirsyar didît. Ji bona wî qomîtantî negirîng bû, ya girîng hevaltî bû. Heger ku hevalê Rûstem li wargehê ne amade bane cihê wî xuyabû, ne ji ber ku şehîd ketiye ez vê hevokê dinivîsînim. Hevalên xort yan jî hevalên jin gava ku kêmasiyek jiyankiribane misoger hevalê Rûstem mîna hevalekî te yê durûst tu rexne dikir. Gava ku me di jiyanê û di perwerdê de kêmasî kiribane, bi carekê re hevalê Rûstem dihate bîra me. Bi vê mînakê ez çi dixwazim bidim îfadekirin, hevalê Rûstem ti carî destor nedida ku giyanên gemar nefesa xwe berdin jiyanê. Dibe ku di wê demê de temenê me biçûk bû, lê belê di perwerdê de hevalê Rûstem bi me dida hîskirin ku em gerila ne û pêwîste em xwe di leşkertiyê de kûrbikin. Ji ber ku nedigot ev heval temenê wan biçûke û pêwîste em kêmasiyên wan efûbikin, herkesî li gorî kêmasiyên xwe hesabê xwe jî dida. Armancê wî ew bû ku me bi xweşikbûna jiyanê û cidiyeta wê bide hîskirin.
Hevalê Rûstem di sala 2007 an de derbasî Botanê bû û vegeriye cihê ku destpêkê li wêderê birîndar bûye. Li pêşiya merasîma xatir xwestine, ji hevalan re dibêje “ armanca me ji çûyîna Botane ewe ku em bi dil û mejiyekî saxlem bikaribin bixebitin û bersiv bidin wan êrîşên ser Rêbertî û gelê me. Dibe ku em gelekî bêriya we bikin, lê belê di têkoşîna bi dijmin re serkeftin bidestxistin, wê layîqî hevaltiya me bibe.” Hevalê Rûstem bi gurûpeke hevalan re derbasî Mawa dibe. Di demeke kin de bi dijmin re dikevin nava pevçûnê de û li wêderê hevalê Rûstem û hevalên pêre şehîd dikevin.
Gelo kîjan dil dikarîbû xebera şehadeta wî rabike, ji ber em fêrbibûn ku herdem bizanibin hevalê Rûstem saxe û emê dîsa bi hev re jiyanbikin. Dibe ku şehîdketiye lê belê em wî di ruh de jiyandikin. Exlaqê ku bi me dane qezenckirin di her dîmeneke jiyanê de, hevalê Rûstem tîne bîra me. Wê kî bikarbe hevaltiya hevalê Rûstem jibîr bike. Ji ber ku di her kêliyeke vê jiyanê de tu bê hevaltî nikare jiyanbike, hevalê Rûstem jî bi hevaltiya xwe em perwerde kiribûn ku, em hevaltiyeke çawa bi jiyanê û bi hevalên xwe re bidin meşandin. Her şehîdek bi bîranînên xwe jiyanê li me ronîdikin û hêviya serkeftine her ku diçe di me de mezin dikin.
Dunya Cemîl
- Ayrıntılar
Berî 27 sala di bin pêşengiya fermandar e mezin Egîd(Mahsum Korkmaz) de bi pêngava 15 Tebaxê 1984 û destpêkirina şerê çekdarî li Kurdistan ê dîrokek nû hate nivîsandin. Ev dîrok destpêka vejîna netewî ya gelê Kurd bû. Êdî tiştek hew wek berê dibû. Carekê gelê Kurd kefenê mirinê çirandibû û gula destpêkê ya 15 Tebaxê li mêjiyê xwe xistibû. Ji ber destpêkê ew kesayetiya ku li dijî metîngeh û zilma li Kurdistan ê na rabê kuştibû. Ya herî rast jî ev bû. Eger gelê Kurd destpêkê qereqolê dagirkeran yên di mêjiyê xwe de ne rûxandiba zanî bû ku ne mumkine qereqolên dijminê Kurd û Kurdistan karibin werin ruxandin.
Giringahiya gula yekem bi rewşa ku gelê Kurd dijî ve girêdayî dîrokbûyina xwe saz dikê. Ji bo civaka Kurd ev gula yekem ne dibû ku wek gavek ji rêzê bi hata nirxandin. Ji ber li Kurdistan ê di serî de dewleta Tirk hemu dagirkerên Kurdistan ê bi tu awayî şert û mercên vê gavê ne hişti bûn. Rewşek hewqas giran dihate jiyankirin ku li Kurdistan ê tenê melodiyên bêdengiya mirinê lê dixistin. Dijminê Kurdan ji xwe bawer li ser navê Kurd û Kurdistan çi hebû dixwestin tune bikin. Di van şertên awarte ku piştî cuntaya 12 Îlonê hate avakirinde, di bêdengiya mirinê de qîrîna azadiyê bilindkirin mucîze bû.
Lê tişte ku neyarên gelê Kurd hesab nekiribû hebûn. Ew jî kesayetiya ku di bin pêşengiya Rêber APO de hatibû avakirin bû. Ev kesayetî kesayetiya PKK bû. Ew kesayetî kesayetiyeke wisa bû ku xwedî îradayek ji pola û tenê mahkûmê serkeftinê bû. Cuntaya faşîst ya dewleta Tirk destpêkê li zindana Amed ê li hember vê kesayetiya ku dijî radestiyê(teslîmiyetê) û îxanetê ala berxwedan ê bilindkir binket. Mizgîniya şoreşa vejînê ya netewa Kurd ku 15 Tebaxê 1984 a destpêkir jî, bi vê berxwedana pîroz ya ku li zindana Amadê diyarbû. Ev agirê berxwedanê ku ji aliyê hevalê Mazlum, Xeyrî, Kemalan ve li zindana Amed ê de hate pexistin ji navbera çar diwara derket û ber bi çiyayê azad yê Kurdistan ê ve herikî.
Ji ber ku bexwedana zindana Amedê ku di sala 1982 de banga vegera Welat û destpêkirina şerê rizgariya Kurdistan bû. Heval Mazlum berî çalakiya berxwedanê bi nivîsa ku gihande serokatî de di got pêwiste ev dengê me hemû cihan bibihîzê. Dengê Mazlum, Xeyrî û Kemalan jî bi destpêkirina pêngava şerê gerîla ku wê li Kurdistan ê werê destpêkirin ancax li hemû cihanê hatina belavkirin. Ji ber vê Rêber APO rûxmê hemû ferasetên şaş yê hem hûndir hem jî derve di destpêkirina pengava şerê gerîla de israr kir. Di rastiya xwede dawî jî baş hat famkirin ku bi pêngava 15 Tebaxê dengê berxwedana zindana Amed ê li tevahî cîhanê belav kir. Ev deng tenê bi belavbûna cîhanê jî nema bû û ji bo rizgariya netewa gelê Kurdistan û tevahî gelên rojhilata navîn zêmineke xurt avakir.
Eger pengava 15 Tebaxê nehat pêşxistin cuntaya 12 Îlonê û fermandarê wê Kenan Evren wê hemû plansaziyê xwe yê li Kurdistan ê ku tûnekirina tevahî nirxên Kurd û Kurdistan esas dikir bixista meriyetê. Di vê wateyê de pêngava 15 Tebaxê her wiha mudaxeleyî vê serberjêriya Kurd jî kir. Ev plansaziyên cuntaya Evren serîbino hevdu kir. Dewleta Tirk mecbur ma ku hebûna Kurd û rastiya pirsgirêka Kurd bi pêjirînê. Bi berdewamiya vê pêngavê, rizgariya civakî ya Kurd pêşxist û gav bi gav netewa Kurd ji xweliya xwe afirand. Bi vê pêngavê tovên azadî û rizgariya civaka Kurdistan heta hetayê hatin çandin. Îro li her çar perçê Kurdistan eger bi serbilindî û bi rumet Kurd hebûna xwe diyar dikê bê pêngava 15 Tebaxê em nikarin vê rewşê penasa bikin.
Her çiqas bi destpêkirina pêngava 15 Tebaxê û şunve şoreşa vejîna gelê Kurd pêşketibê jî lê di roja mey îro de li Kurdistanê rihê 15 Tebaxê bi serkeftina mezin tacîdar nebûye. Îro hê jî gelê Kurd û destkeftiyên wî li her çar perçê Kurdistan rastî êrîşên mezin tên û talukê ji bo gelê Kurd xelas nebûne. Bi taybêt bi piştgiriya hêzên modernîta kapîtalîst tifaqa li dijî Kurd ku ji aliyê dewleta AKP û hevalbendên wê ve hatiye çêkirin pewîstî bi berxwedaneke Kurd ya dîrokî dikê. Ji ber AKP û dewleta Tirk pêşengiya ve tifaqa xêrnexwaz dikê. Din nav vê tifaqê de îro dîsa Tirkiye-Îran-Irak heye. Bi piştiriya hêzên wek Emerîka jî dixwazin pêşiya yekitiya netewa Kurd bigrin û li ser vê bingehê jî, rewşa bê statûya Kurdan berdewam bikin. Bi operasyenên Tirkiye û Îran ku hevpar pêktên jî dixwazin vê rewşê mîsoger bikin.
Ev tifaqa bêbext dixwazê weke planên ku li Srîlankayê li dijî gerîlayên Tamîlî pêk hatine li gor şert û mercên Kurdistan ê li dijî tekoşîna azadiya Kurd bixin jiyanê. Li hember van planên ku statûya Kurd armanc dikin, panjehr rihê pêngava 15 Tebaxê ye. Ji ber vê yekê ji her demê zêdetir pewistî û hewcedarî bi rihê 15 Tebaxê heye.
Artim Ronî
Navenda Lêkolînên Stratejîk a Kurdistanê
- Ayrıntılar
Ka hin tişt hene repêkane tû vebêjî derbirî. Di kêliyên weha de “gotin bê kîfayet” dimînin. Pir caran bi fikara têr dernebirî xwestek dibe nenivîsandin. Ji bom in jî şehadeta heval Erdal, kûrahiya wî, aliyên wî yên xweser, aliyên ew dikir Erdal anîna ziman hindek xwedî wateyek bi vî awayiye. Li tevayî jiyana xwe ya tekoşînê de min hestek pir caran jiyankir. Hestê nîvço mayînê… gava me Heval Erdal wundakir, bi wêre giraniya vî hestî hîn zêde bû. Biqasî dû salan me ew bextê em bihevre xebat bikîn bidest xist. Dem deman me bihevre pevçûnên dijwar Jiyan kir, var varan em bihevre kenîn, hinek caran jî li hember paşverûhiyan em bi hêrs bûn. Di esasê xwede ez bikûrahî bi vê dihesim kû, li şuna ên çûyîn, jibo wan gotina peyvan pir girane. Di heman demede aliyek heye kû, divê hin gotin wextê ew Jiyan dikin bên gotin, an jî bi wan bidin hesandin. Dinav mede çandek wusa pêşketiye kû, di ew serdemên em bihevre par ve dikîn, xebat dikîn ya derdikeve pêş; binavê rastkirina kêmasiyên heyî, car heye em aliyên bedew û erênî an dinav mede hene nabînîn. Em vê nadin hesandin. Piştî em jîhev vediqetîn, lihev têgihiştin, lihevdû gerîn, bêrîkirin pêşdikeve. Li gor min aliyên vê yên çavkaniya xwe vê şehadetêde nîvço mayîna ez pê dihesim bi vê yekêve girêdayiye. Gava ew Jiyan dikin fêhm kirin, anîna ziman, bi tevayî aliyan re par vekirin, heskirin û pirkirin… Biryariya vê şehadetê di minde afirand ev bû. Kêmkirina xweziyan. Ez dizanim, ne gengaze kû mirov qet nebêjê xwezî, lêbelê kêmdirina wê li dest meye…
Pişti serdemek zor û dagirtî ê xebatê, biryara çûyîna me a welat jî me herdûwanre hat rahihandin. Coş û keyfxweşiya jinûv e hevdîtina çavkaniyê, me çiqas zêde jiyankir. Piştî me bi hestên dagirtî xatir ji tevayî hevalan xwest, em bi rê ketibûn. Hêlekede rêhevalên me tiştên xweş bihevre par vekirî xema veqetina ji wan, lê ji hêla dîn ve jî em bi dilşadiya gehîştin û hevdîtina welat û rêhevalên wır dagirtîbûn.
Dema em di wesayîtêde, gotûbêjek dinav mede pêşket û em bihevre kenîbûn. Jiber te tim wesayît dajot ya. Tû li ber dîreksiyonê û te pêl gazê kîrîbû. Wexta min jibo te got “heval di vê bêhna çûnêde emê qeza bikin, rojek misoger wê şehadeta te bi qezayek bi vî awayî bê serê me, emê çawa hesabê vê bidin rêxistinê?” te jî got “ ya herî zor rewşa wî yê ji qezayê sax bifilitê despêkê nexweşxane, piştî wê jî vegotina jibo rêxistinê “bi vê gotinêre tu çawa tijî dev dikenî… Ma tû dizanî nêrandina te a li jiyanê tim wekî zarokan, bi jiyanê tijî, bi hêvîbû? Di hindirê te zarokekî veşartî hebû û di kêliyên herî tengav de, gava li hember pirsgirêkan jî şer dikir ew kenê bedew ji rûyê te qet kêm nedibû. Sedemê wê ne bêxemîbû. Ev rewşa derûnî ji baweriya bixwe, ew asta dilsaziya bi rêxistin û bîrdoziyê a te di hindirê xwede dabû rûniştandin û ji ezmûnên jiyanî çavkaniya xwe digirt.. dibêjine ya dinav agir de ceribandin û pijîn! Di rastiyêde ew asta çêkirina xwe nîşan dida.
Yê yekîtî çêdikê, kom dike, xweû, xwînsar, kedkar, bi edalet û dilnizm. Wexta ez liser te difikirim, têgînên herî bingehîn ên tên bira min evin. Û bi rêgezbûyîn, hezkirina jiyanê û giranbûyîna te. Taybetmendiyên kesayet û ruhê Apocî bi derbirînek herî zelal. Jibo te evdahiya dinavbera erkên biçûk û mezin nebû. Bi destsivilahî te bi plan dikir û tevlî dibûjî. Hinek car hebûn megafon li dest te, te hewl dida tû korteja meşê sazbikî. Wusa jî bi caran te xetera perçiqûnê derbas dikir. Hinek car hebûn jibo pirsgirêkên dinav gelde li benda çareseriyê bêy kû tengav bibi te şerê dîtina çaresêriyê dikir. Hinek car jî hebûn zarokê di hindirê te derdiket pêş, diketî pey topê û gava taxima te gol dikir, pir şadûman dibûyî. Dema cihê wê jî dihat di civînande te nirxandinên kûr, komkirî û rast dikir û bere tîrên rexneyên xwe bi edalet dîşand. Bawer bike hinek caran rexneyên te giran jî dihatinn lêbelê şkestin, hêrs û kîn li dile kerire derbas nedibû. Jiber kû herkes dizanî ji hesap û fikarên şexsî zêdetir, fikarên rêxistinî û têgihê edaletêye.
Di rêde wexta em dihatin yekî dondurmafroşek dîtibû, wê bêhnê çavên te biriqîn. Te gotibû “tişta herî zêde ez bêriyê bikim wê dondurmebê”. Wexta min got “belê, ma tiştek ne keme, wê tû bêriya tarhanayên dayîka xwe nekî”. Te jî got kû “belê raste, yek jî tarhana!” Me tevan tarhanayên dayîkê tam kiribû. Dîsa di festival û meşande em deme le em dibirin pişt dike û digot “werin heval, dayîka min jibo min çêkiriye, em bihevre bixwîn” ew xwarinên me wusa bihevre dixwar, hîn jî tama wan liser zimanê mine. Herî dawî wextê tû ji Ewrûpa derketî, te jî tevayî hevalan xatir xwest, liser lingan me xatir xwe ji hev xwest. Çawa jî bê, mane wê me hev dû li welat bi dîta. Me li welat hevdû jî dît. Çavên te dikenîn, gava te digot “tû bixêr hatî.” Li hemberê kû demek kin bû tû hatî, weke herdemê, bi heman têgihê berpirsiyarî û tevlîbûyînê tû ketibû nav kar. Roja wê, wê hin civîn bihatan lidarxistin, me plansazî çêdikir. Ji tevayî hevalanre cihên bicînê te gotibû, jibo min jî te cihek diyar kirîbû. Min got kû “ez hîn nû hatim, bi vê toza lingê xweve hûnê min bixîn nav kar, çend rojan bihêlin ez bêhnekê bistînim, fêr bibim” liser vê axaftina minre te got “Hevala Asya tû çiqas xweş nêzîk dibi, em hatin nehatin bi civînan me despêkir, deme em winda bikin nine.” Birastî jî roja hatîne ya pişti wê, bêy kû bêjê “ez nû hatim, ka ez fêr bibim” erk dabû ser şanê xwe. Bi wî kesayetê xwe yê enerjik, dînamîk, di cihê xwede nasekinê û zindî tû ketibû nav hevalan û bi dilnizmiya xwe te di dile tevayî hevalande textê xwe avakirîbû û cudahiya xwe dabû hesandin.
Paşê em bihevre tevlî civîna desteya rêvebiriyê bûn. Asta lêhûrbûyîna te a liser pêvajoya ramyarî, nirxandinên te ên liser bingehê jinûve avakirina rêxistinê a Rêbiriya xwe destnîşandirî zelal û dicîhdebûn. Çi jibo nexşeya rê a liser bingehê pêvajoya agirbesta dû alî hatibû pêşxistin, çi jî liser yekbûyîna KADEK-KNK û jibo KHK perspektîfên Rêberiyê, ji hevalên nirxandinên herî zelal û herî tûj pêşxist yêk jê tû bûyî. Dîsa di bêhndanên civînêde têgihê “şoreşa civakî” ê me nîqaş dikir, birastiyên Rêberiyê şîrovekirin re dibû yek. Pişti şehadeta te reşkirinên dihatin kirin jiber vê sedemê me bi êş dike. Di xalên kut e şîlobûyînek herî hindik jî Jiyan nekirî, dixwazin bidin nîşandan kû te û rêxistinê lihev nekiriye. Rêbazên şerê taybet ên biqirêj û reşkirî, wate dide vê. Helbet hem avahîsaziya me, hem ji malbata te û gele me wate dide.. em baş dizanin kû mirovên te nas dikin, bi van gotinên zûha û hişk nepêkane gomanan bidin çêkirin lêbelê sistem ne zanabûna em hemû ji xwedî wê nêrînên e vêdeye. Bawer bike dinav partiyêde kese herî dawî reşdirinênên wusa liser bên ……… tûyî. Bawer bike, ez wusa difikirim kû ger em tev jî bixwazın vegerin malê, li çiyade mirovê herî dawî bi tena xwe bimînê, ew jî wê tû bî.
Mîna rêhevalek jî Ewrûpa tevlî bûyî, kesekî wekû te evçend bi çiyanre bûyî yek, rêhevalekî biqasî te hatî herkirin ez bawerim pir kêm tên dîtin.
Ez vê tiştê di wateya yekbûyîna bi Rêberî, rêxistin û xetêrê digrim dest.. xwezî te bizaniya yên jî te hez dikin çiqas pirin!... Piştî civîna desteya rêvebiriyê, di rêvebiriya biryargeha leşkeri a HPG’de tû hatibû erkdarkirin, gaba tû çûyî jî çavên te dibiriqîn. Yê me jî jiber me digot piştî pîrozbahiyên 15’ê Tebaxê emê biçîn biryargeha HPG, bi fikra emê dîsa hevdû bibînîn, xatir xwestina me dîsa liser linga çêbû. Me got “emê hevdû bibînîn” û bi hestên germ me destê hev şidand. Dîtina min a herî dawî ev bû. Berî şehadeta te 15 rojan bû.
Amadekariyên 15’ê Tebaxê hebûn; di demê biryarên girîngde pêvajoyek berfireh bû, û çawan tû çûyî, neçûyî te pir berpirsiyarî girtim ser xwe, û bi heman kedkarî û germahiya xwe ketibû nav karan.
Tû dizanî, roja me xebera şehadeta te bihîst bû rojek ecep? Wê sibê çend hevalan kabûsên buşev dîtin jihevre digotin û şîrovedikirin.
Ne bi îdealîstî dem deman wextê xewn tên dîtin û tê şîrovekirin, ez bawerim bi wî rengî bû. Hinekan Rêber APO di xewna xwede dîtibûn, hinekan jî cendekên dinav xwinêde. Wekû tû têdighî atmosferek giranbû. Ber bi şev hevalekî ji Ewrûpa nû hatî welat ez bi wêre diaxivîm, min yek yek pirsa hevalan ji vê dikir, min dixwest ez rewşê wan fêrbibim. Lihemberî demek kin jî bû ka be emin çiqas bêriya tek iriye ji wê re vedikir, wê jî pirsa te kir. Min jî ji wêre got kû tû li biryargeha leşkeriyî, rewşa te jî başe. Di wê bêhnêde hevala Pelşîn û Sakine hatin mangê. Di rûyê wande wate û êşek wusa diyarbû dida nîşandan kû tiştek xirab çêbûye. Bi vê rewşê dema ketin hindir ez pê hesiyam kû tiştek jinav dile min qutbû. Despêkê min nexwest ez bipirsim û fêrbibim. Lêbelê hestekê bi kêliyekê bû, min bazda hindir û pirsiyara despêkê hat bîra min “jibo rewşa Rêberiyê ma tiştek qewîmiye?” bi vê pirsa min kir, hema pere jibo ez bersiva wê pêr nebim min xwest ez guhên xwe bigrim. Çend deqeyên yek hevalê neaxivî, dibêjin “ger derzi bikevê denge wê tê bihîstin”. Piştî çend deqeyên wusa bêdeng derbasbû dinav îskikûk û kelegiriya tevlîhevde hevala Sakine got “Hevalê Erdal şehîd bû, me Erdal windakir Asya.” Zoriya me bihevre karkirî, me hev nas dikir, bi getinên “na, hîn nû çû, ne yekê dine, ne gengaze” min nedixwest ez bawer bikim, lê piştî me dît raste, êdî kesî giriyê xwe negirt. Bi her hevalekêre bîranînekê te hebû, wê şeve û rojên pîştî wê jî me, tim tû dianî bîra xwe û me bi tere jiyan kir.
Piştî wê jî tevayî hevalên min ditin ez pê hesiyam kû bandoriya vê liser wan heye. Di rojên despêkê ên hatina xwe tû çûbû serdana Akademiya PJA, te torenêde silav dabû hevalan û di derbarê pêvajo û jinûve avakirinêde gotûbêj kiribû.
Hevalên qet te nasnedikir, hevalên wê bêhnê tû dîtîbûn bi wê germahî û dilnizmiya xwe te ew bandor kiribûn, û pir hevalan ew roj di rojaneyên xwede nivîsîbûn. Paşê me xwend.
Dîsa bi çûna xwe a HPG’êre bi tevayî taqeta xwe, te xwe dabû kar, amadekariyên 15’ê Tebaxê te girtibû ser xwe û bi dest sivikî plan kiribû û meşandibû. Li tevayî rojê xwepêşandan û lîvbaziyan hatin nişandan, yek bi yek te pileyên wan li sernivîsa xwed nivîsîbûn û di merasîma belavkirina xelatande te bixwe jî hevalanre ragihandibû. Te digot qey yê xelat digrê tûbû kû ew çend bi keyfxweşî û şanazî pileyê hevalan dixwend. Ya hat jiyankirin qezayeke bêbext û bêxêr bû. Rêhevalê me Erdal’ê kû deste me jê nediçû kû em winda bikin, bi qezayekê windakirina wî, êşa vê di dile mede ewqas kûre, hîn jî gava ez van rêzan dinivîsîm, pêş çavên min xumam dibe, qirika min tijî dibe. Di restiyêde me pir şehadetên bi vî rengi ên bi êş jiyankir. Lêbelê jibo windabûyîna te em ne amadebûn. 15 Tebaxê’de di wextekî te coşa pîrozbahiyê jiyan dikir, wê me jî kî bizaniya, roja pîştî wê eme ete binax bikin. Jibo serdema nû te dikarî pir erkên berfiren bigrî ser xwe. Tû kesayetek bitevayîbû. Bawer bike dagirtina valetiya te ji bom me wê pir zorbe.
Yên pir zêde tû nasnedikirin jî, di pîrozbahiyên 15’ê Tebaxêde bi wê asta tevlîbûyîna xwe te cudabûyîna xwe dabû hesandin, di dilê wande cîh girtîbû.
Piştî şehadeta te bi çar rojan, em gehîştin qada Kanî Cengê. Lingên me ber bi paş diçûn. Ka me soz dabû hev, ka wê tû li benda me bû? Ka wê me hevûdû dîtîba. Bawerkirina wê bixwe jî jibo me giranbû. Ji kêliya despêkê a xebera şehadeta te û şûnde heçkû tim wê tû ji cihekê derkevî û bê, bi wî kene tê yê herdemre min hestek wusa jiyankir. Ka te gotibû “di qezayande hêsanî tiştek bu min nayê”, min jî bi wê gotina te bawerkiribû. Gava em gehiştin hevalan atmosferek pir giran, bi êş û hestan barkirî hebû û li goristana we merasîma 15’ê Tebaxê lê kir, goristana hevalê Mehmet Karasungur lê radize, berdestê sibê me ziyaret kir. Birastî jî bawerkirina wê pir zore. Ax hîna nîpûnû, kûlîlk ew çend serxwe bûn. Bawer bike xeyala tû li bin axê, anîna ber çavan jî pir zorbû. Liser axê tişta herî zêde em pê dihesiyan me nivîsand. Me got “Em Ji Te Hez Dikîn!” Belê rêheval Erdal, birastî jî tû hevalekî şayanê heskirinê bû. Tu hevalek wusa bû, kû mirov gava jiyan dikê, şer dikê, xebat dikê li her qadêde, çi li qadên leşkeri, çi jî yên ramyarî heta dawî te dikarî bi bawerî parvebikî, gotûbej bikî, xebat bikî û hilberînî. Min got, kû te xwe afirandibû. Tû rêhevalek wusa bû, kû di şerde xwe ceribandibû, di pêvajoyên herî zor de te erk dabûn ser şanê xwe û xwe afirandibû.
Di van rojande em hiyerarşî û fêrbûyînên nebaş ên wê di şexsên mede daye rûnîştandin, ji bingeh ve lêpirsîn dikîn. Her hevalê qala te dike, dibêje; “naşibê tû endamên navendê, weke yek ji me bû.” Ev nirxandin di encama dilnizmî û kedkariya te tên kirin. Rastiyêde aliyên te yên gelêrî, kedkar tevayî qadande bandoriye xwe kiriye. Afirandina çemberek bi vî awayî ya heskirinê, bawer bike, ev bixwe jî dilpakiyek herî mezine! Xwezî me teva bikariya em weke te bîn, weke te jiyan bikin.
Pir encam hene mirov jî şehadeta te bigre, lê te biryariya em tev bibin weke Erdal bi mere çêkir. Bê hesap û bê berjewendî xwe tevlî kirin, windanekirina rûhê xwe yê mina zarokan, bi wê asta xwe ya di hindirde rûniştandina xetê û derbaskirina jiyanê re, di demekê hemberî Rêberî û tevgera me kampanyayên pir alî ên erîşkariyê dihatin meşandın di asta xetêde te bersiva “çawa jiyan bikîn” da.
Em êşa şehadeta te jî kûrahî hîs dikin, em jibo malbata te, gelê me ji tevahî avahîsaziya KKK’êne sersaxiyê dixwazin û soz didin Te.
Di şer û jiyanêde emê bibin parêzvanên bê aman ên xeta te û şopvanê sekinandina te a nimûne. Bi îddîaya am jî mîna Te bibîn rêhevalên şayanê heskirinê, emê biser pêvajoyêde biçin.
Emê te jibîr nekîn û bi tere jiyanbikin Erdal…
Asya Deniz
- Ayrıntılar
Îro dîsa bi rojeke nû û demeke nû re, tav rûye xwe dide wargehên gerîllayan. Şîverê yên gerîlla, di bin siya ewran de hêdî hêdî derdikeve. Lê belê, dîsa jî tarîbû roj.
Weke herdem, dîsa çenteyên me li ser pişta me ye em dimeşin. Rêya me dirêje, hinek jî zor e. Lê belê, dîsa jî bi moral û coş em dimeşîn. Carna em rêya xwe şaş dikin, carna jî em di şîverê yên xwe yên her timî de derbaz dibin.
Şîverê yên ku em li ser dimeşîn, derdorê wê bi kulîlkên cûr bi cûr hatine xemilandin. Bêhna çiya, weke bêhna dayîkan me himêz dike. Bi ruxmê em grubekî hêjmara xwe pir jî bûn, lê belê ji ti kesî deng dernediket. Herkes li xweşikbûna xwezayê temaşe dikir. Her der bilind û xweşik bû. Çiqa em hildikşîn berbi jor de, baya ku li rûyê me dida sartir dibû.
Piştî bi çar seatên ku em meşiyan, li cem kaniyekê biçûk me navber da meşa xwe.
Hevalê Rojhat; ‘‘heval, heval, ez ava zozanan pir hes dikim’’. Min jî bi rûyekê ken bersivand; ‘‘ma kî hes nake, hevalê Rojhat’’?
Hevalê Rojhat, ‘‘Rast e, lê belê ez ji her kesê bêhtir hes dikim’’.
Temam, hevalê Rojhat, me fêm kir. Lê belê weke tu jî dizanî, vexwarina ava pir, zik jî diêşîne. Tu dîqat bikî baş e. Tu yê rê de bimînî.
“Were were, berî ku em bi kevin meşê av vexwe. Çima, ez pir av divexûm, ez ê ji tere bêjim’’. Hinek hevalên grubê, stirîyên gura xwe derdixistin, hinek jî bêdeng bi rûniştî çavên xwe çilmisandî bûn.
Ez ji zarokatiyê heya niha, ji bîranînên mirovan hes dikim. Lê belê, bîranînên gerîlla li cem min hîn bêhtir cuda ye.
“Min ji hevalê Cudî re sond xwariye, di vê ez vexum’’.
Hevalê Cudî, ji Serhedê bû. Bi ruxmê temenê wî jî biçuk bû, dîsa jî weke cina bû. Min û hevalê Cudî me di şkeftekê de hevdu nas kir. Em herdu jî birîndar bûn. Bi ruxmê ku birîna wî ji ya min girantir jî bû, lê dîsa jî wî moral dida min. Me pir xwîn winda kiribû. Ji bo wê me nedikarî avê vexun. Lê belê, qirika min ji tîhna bi hevdu ve zeliqiye. Yê hevalê Cudî jî wisa bû. Lê belê hevalê Cudî qet behsa avê nedikir. Di dawiyê de min xwe negirt û min pirs kir; ‘‘hevalê Cudî ne tîhnî’’?
Hevalê Cudî; ‘‘ çawa ez ne tî me, kezeba min di şewite ji tîhna. Lê belê ez nikarim vexum. Ez avê vexum, ez ê şehîd bikevim. Lê belê niyeteke min a wisa nîne. Min soz daye, ez ê lîmonên dayîka xwe jêre bibim’’.
Hevalê Rojhat; ‘‘ kuro, lîmonên çi, ez behsa avê dikim hevalê Cudî’’.
Hevalê Cudî; ‘‘min fêm kir, ez ê ji hevalê xwe re bêjim. Berî ku ez tevlî rêxistinê bibim, dayîka min eprex çêkiribû. Dayîka min ji min re got, kurê min, biçe dikanê ji min re nîv kîlo lîmon bikire. Ez jî li biskilêta xwe siwar bûm û min rêya dikanê girt. Min lîmon ji dikanê girt û ez zivirîm. Di zivirînê de min milîsê gundê me dît.
Min jêre got, tu yê biçî kuderê, ez ê bi tere werim. Milîs qet li min guhdar nekir, rêya xwe berdewam kir. Ez ji lîmon û biskilêta xwe peya ketim û hatim serê çiya. Milîs ji min re got, kuro tu biçukî, dayîka te li benda te ye biçe, ger tu werî jî biçe lîmon deyne were. Min jî qet guhdar nekir. Ma çawa çêbû, ez têm serê çiya. Ez ê piştî şoreşê nîv kîlo bidim, destê wî maç bikim û em ê li hevdu werin’’.
Ez matmayî li hevalê Rojhat guhdar dikim. Hevalê Rojhat, her behsa hevalê Cudî dike, çavên wî tije rondik dibe. Lê belê nahêla rondik ji çavên wî dakeve. Bêdeng û hêdî hêdî kesereke ji dil kişand, berê xwe ji min zivirand û li hevalên din meyze kir. Lê belê ez israr dikim ku gotinên xwe berdewam bike. Ez neşkandim û berdewam kir.
“ Ew tam di roj bû me av ne vexwari bû. Rast e, ez hem li hevalê Cudî guhdar dikim, hem jî yek sanye av ji aqlê min dernediket. Wê rojê min ji hevalê Cudî re got; ‘‘ez ji tere soz didim, ez hew behsa avê dikim, heta ez baş bibim’’.
Hevalê Cudî; ‘‘Temam heval, lê piştî em jî baş bibin, em li ku avê bibînin hate zikê me pê biêşe em ê vexûn’’. Eger ez şehîd jî bikevim, li şuna min nîv kîlo lîmon bibe ji dayîka min re. Temam heval ji bîrneke.
Hevalê Rojhat, berê gotina xwe bi dawî bike, li min meyze kir û wisa got;
‘‘hevalê Cudî ji bo here tedawiyê ji me qut bû. Berê ku em ji hev qut jî bibin, min jêre got tu ji dayîka xwe re lîmon bibe, ez ê jî herdem ji bo te û ji bo xwe avê vexûm. Dinavberê de salekê neçû. Di kemîneke bêbext de şehîd ket. Ew roj, ew roje. Ez ji bo wî û ji bo xwe avê vedixûm, heta ku zikê min pêdiêşe.
Min nedizanî ez ê çi peyvê jêre bilêv bikim. Hevalê Rojhat bêdeng ruyê xwe li min guhert. Hêdî hêdî di ber xwe de; ‘‘divê ez lîmonên dayîka wî piştî şoreşê jêre bibim. Meşiya û meşiya.
Bi bêdengî bi hevalan re ez ji cihê xwe rabûm, min barê xwe danî li ser pişta xwe û ez meşiyam. Dinavbera vê meşê de min li bîranînek bi êş guhdar kir. Çiqasî dilê min êşandibe jî,
Lê dersek da min ku hertişt wateyekê xwe heye.
Zîn Koçer
- Ayrıntılar
Xweseriya demokratîk ne nû hatiye îlankirin. Di bingeha xwe de, rojek beriya newroza 2005an weke diyarî û xelata ji bona berxwedan û têkoşîna gelê Kurd, ji aliyê Rêberê Gelê Kurd Ebdullah Ocalan ve hatibû îlankirin. Piştî îlankirinê tenê bi rojekî, xwedî derketina gel di asta herî jor de li qadan deng veda. Ji wê rojê û pêve xweseriya demokratîk bûye rojeva esasî a gelê Kurd, raya giştî a demokratîk û xêrnexwazên gelê Kurd. Wisa dixûye ku di rojên li pêş me de jî, wê cihê xwe yê di rojevê de biparêze.
Her hêz û derdor li gorî xwe şîroveyan pêş dixin.
Hin jê dibêjin “ne mimkûne ku xweseriya demokratîk were qebûlkirin.”
Yên ku wısa dibêjin, kes û derdorên ku naxwazin îradeya gelê Kurd qebûl bikine. Ango, ji demokrasiyê nesîbên xwe negirtine. Bi gotinekî din kes û derdorên xêrnexwaz in.
Li gorî wan hebe û nebe demokrasî pêwîste bi destûra dewletê pêş bikeve. Liv û rêxistiniyên ku ne li ser esasên fermî yên zagonên dewletê pêş bikevin, bi “teror” têne binavkirin. Demokrasî li gor wan tenê tê wateya ji çar-pênc salan carekî çûyîna ser sindoqan û deng dayînê. Piştî ku qaşo wekîl têne hilbijartin, êdî gel nema dikare tiştekî ji wan re bibêje. Ji ber ku gel ew hilbijartine. Xwedan mafê destnedayînê ne. Mafê xwe yê “demokratîk” û dîrokî bi kar anîn e û êdi lazime vîna xwe radestê van wekîlan bikin.
Gelo ev wekîl, heke di şûna ku bibin dengê gel û li hemû qadên jiyanê nûnertiya gel bikin, wekî ku îro AKP bi destên polêsên xwe êriş dibe ser gel bikin, wê çi bibe?
Li hemberî keç û xortên, ango zarokên gel operasyonên leşkerî yên tunekirinê pêş bixin, wê çi bibe?
Gelo wekîlên gel ku wekî nûner û berdevk hatine hilbijartin werin girtin û cezakirin, wê çi bibe?
An jî bi şêwazekî organîze berê faşistan bidin ser gel, hewildanîn lînçkirinê pêş bixin, wê çi bibe?
Gotinekî Kurdan heye, dibêje “welleh bavo xweş kar e!”
Tê destpêkê axa Kurdan dagir bikî, piştre gel koçber bikî, ji ax û civaka wê qut bikî, bixî muhacir û berê wan bidî çol û çiyan, piştre jî bi hemû hêza xwe ve êriş bibî ser da ku tune û bê îrade bikî. Rêberê gelê Kurd navê vê stratejîyê wekî “fahîşetiya siyasî” bin av kir.
Wekî ku wekîlekî AKPê jî anîbû ziman “ma destên yên li hember, hirmiyan kom dike!”
Mirov pêwîst dibîne ku carekedin wateya demokrasiyê bi bîr bîne. Me ne ew e ku wekî benîştê di devê hemû rayedarên dewleta Tirk de ye û dibêjin “birêvebirina gel a xwe bi xwe ye.” Di bin zext û zora hêzên ewlekariya dewletê de yên ku pêşiya demokrasiyê digirin kî ne wê çaxê? Gelê Kurd jî bi îlankirina xweseriya demokratîk da nîşandan ku ka kî/ê demokrasiyê pêş dixe û kî jî asteng e…
Helbet wê gelê Kurd li hemberî tunekirinê parastina xwe ya rewa û cewherî pêş bixe. Demokrasî û xweseriya demokratîk a ku gelê Kurd jê fêm dike, di vê wateyê de hatiye pênasekirin. Lazime were zanîn.
Niha jî hin kes û derdor rabûne dibêjin “biryara gel ne di cih de ye.”
Ez dibêjim ku, yên vê gotinê dikin an qibleya xwe şaş kirine, an jî ji wijdan bêpar mane. Wijdana xwe winda kirine. Lewra jî di aliyê exlaq û edep de lewaz in. Bê gûman gelê Kurd xwedan civakeke exlaqî û wijdaniye. Tabî ez kes û derdorên ku îlankirina xweseriya demokratîk dipejirînin û tenê wextê biryarê rexne dikin, li derva digirim.
Mijara dema ilankirina xweseriya demokratîk, pêwîstiya lêkolînkirina bûyera Farqîne derdixe pêş me. Gelo ev bûyer çima û bi çi awayî qewimî? Ji bo çi gerîlla pêwîstî bi pevçûneke wisa dît? Birastî jî gelo gerîlla ji vê pevçûnê berpirsiyare, an hikumeta AKPê berpirsiyar e? Bersiva van pirsan jiyaniye û pêwîste li gor heqîqatê bersiv were dayîn? Heger li ser bingeha heqîqatê bersiv neyê dayîn dê webala wê ya dîrokî pir giran bibe. Ji ber ku mijara gotara me ne ev e, ezê pir bi berfirehî bersiv nedim. Jixwe bersiv pir aşkereye. Birêz Demîrtaş jî di asteki de bersiv da. Bersiv lazime were temamkirin.
Bere her tiştî mirov dikare li ser bersiva birez Demirtaş van pirsan zêde bike: Gelo hebûna artêşa Dewlete Tirk a li ser van axan rewaye an na? Çi karê artêşa Dewleta Tirk li cih û warê gelê Kurd heye? Him jî bi ewqas hêjmareke zêde, bi cure cure rexistiniyên kontrawarî û bi teknolojiya herî pêşketî!
Di destê gerîllayên Kurd de çi heye, ji xencî bawerî û qehremantiyê?
Di vê pêvajoyê de dewsa ku ev mijar bêne zelalkirin, rojev bi şêwazên curbecur têye berovajîkirin.
Heqîqet, edalet û demokrasiya ku AKP û çapemeniya alîgir diyar e ku ewqas e! Niha xwendevanên me dibêjin “tu pir nerm tînî ziman.” Lê mirov hêja nabîne ku devê xwe xira bike.
Serdema em tê de, ku wekî “bihara gelan” hatiye derbirînkirin, di aliyê ragihandin û zanisatiyê de gelan aniye asteke bilind.. Êdî ne mimkûne ku agahî û zanebûn tenê di bin venêra tekel, ango desthilatdaran de bimîne.
Gel êdi pir baş dizane ku civaka xwezayî û demokratîk, ango exlaqî û polîtik tê çi wateyî.
Gel êdi pir baş dizane ku ne mecbûre di bin zext û zora dewletan de jiyan bike.
Gel êdî pir baş dizane ku dervayî dewletê, bi xweseriya demokratîk jî jiyankirin mimkûne û hîn pîroztirîn e.
Gel êdi pir baş dizane ku civakên dîrokî, xweseriya demokratîk û azad jiyan kirine. Him jî bi hezaran salan.
Heger em vegerin mijara rojeva xweseriya demokratîk em dikarin bêjin ku îlankirina xweseriya demokratîk dibe pêngava yekemîn a jiyana ku gelê Kurd ji xwe re ecibandiye. Tiştê dixwûye, dê ev pêngav hîn bi pêngavên xurttir û cesarettir were piştgirîkirin. Piştî îlankirina xweseriya demokratîk, şêwazên, ango rê û rêbazên birêxistinkirin û xistina meriyetê a xweseriya demokratîk, wê heya demekî cihekî seretayî a rojeva gelê Kurd dagire. Rojevên wekî li hemû qadên jiyanê avakirina meclîs û platformên gel, makezagona xweseriyê, xweseriya aborî, çandî, tendûristî, hêzên parastina cewherî û hwd…
Û dîsa dixûye ku dê ev pêvajo bê pevçûn derbas nebe. Lewra jî mijara parastina cewherî a li hemberî hemû cureyên êrişan, dê wekî mijareke esasî ji rojevê dernekevin.
Heger ew rojên biryar were dayîn ku gel êdî vergî nede dewletê, neçe dibistan û leşkeriya dewletê, saziyên dewletê yên tendûristiyê bidestê xwe bixîne, pirsgirêkên xwe li dewsa saziyên dewletê bi civat û platformên xwe bi xwe çareser bike, bi kurtasî dewlet bi temamî li qadên xwe yê jiyanî bertaraf, bê bandor û pûç bike, dê aloziya esasî wê demê were dîtin.
Gelê Kurd piştî ewqas bedel da, ewqas êş û azar kişand –ku nayê hiştin ji zarokên xwe re mezelekî diyar jî ava bike- biryara xwe ya jiyana azad daye. Ji vê biryarê dê tu caran paşte gav neavêje. Ew serdama “Kurdên bi dûvik” derbas bû. Lazime dost û dijmin hemû vê rastiyê baş bibîne. Em di 14ê Tirmêhê de bûbûn xwedan rûmet, em dîsa di 14ê Tirmehê de bûne xwedan azadî. Ji berk u me hêz û biryardariya îlankirina vê nîşan da.
Rojevên pir germ û dewlemend li pêş me ne. Erkên temamkirina kêmasiyên rêxistinkirina xweseriya demokratîk û temamkirina heft lingên esasî yên çareseriya netewa demokratîk li pêş me ne. Em ji vê re amade ne.
Wekî gotî “me li ber xwe da, em li ber xwe didin, emê li ber xwe bidin!”
Mansur Berken
- Ayrıntılar